ပုပၸားေတာင္ သမိုင္း

အေနာက္တိုင္းသား တို႔က နတ္တို႔ေပ်ာ္စံရာ အိုလံပတ္စ္ေတာင္ (Mt. Olympus, an abode of the Gods ) ႏွင့္ တူသည္ ဟူ၍ လည္းေကာင္း အာရွတုိက္သား အခ်ိဳဳ႕က ဖူဂ်ီေတာင္ (Mt. Fuji) ႏွင့္ တူသည္ ဟူ၍လည္း -ေကာင္း တင္စား ေျပာဆိုႀကသည္။

ပုပၸားႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ အဆိုႏွစ္ခု ရွိသည္။ ပထမ အဆိုမွာ ပုပၸား သူ သည္ ပုဗၺ-အေရွ႕အရပ္ ဟူေသာ စကား မွ ဆင္းသက္ လာျပီး ယင္း အေရွ႕အရပ္ မွာ ခရစ္ႏွစ္ ၁၀၇-ခု၊ သမုဒၵရာဇ္မင္း သည္ ယုန္လႊတ္ကၽြန္း ၌ ရြာေပါင္း ၁၉-ရြာျဖင့္ ပုဂံကို တည္ေထာင္ေသာ ေခတ္ဦး ပုဂံ ျဖစ္သည္။

သုိ႔ေသာ္ ရာဇ၀ံသဇာလိနီက်မ္း အဆုိအရ ယုန္ လႊတ္ကၽြန္းသည္ ဧရာ၀တီျမစ္နံေဘး ေျခာက္မိုင္ခန္႔ အကြာ ရွိ တုရင္းေတာင္ အေရွ႕ဖက္တြ င္ရွိ၏-ဟု ဆုိေသာေႀကာင့္ ပုဗၺ ဟူေသာ အဆို မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ ဒုတိယ အဆိုမွာ ပုပၸား ဟူသည္ ပုပၹ ဟူေသာ စကားမွ ဆင္း သက္လာျပီး ဓာတုပဋိသႏၶာရ က်မ္း နိဒါန္းတြင္ ပုပၹာ၀နပဗၺတ-ပန္းေတာေတာင္-ဟုလည္း ဆုိထားသည္ ။

ေရွးစာေဟာင္း တို႔တြင္ ပုပၹ ပသေ၀တိ ဇေနတီတိ ပုပၸား-ဟု ဆုိေသာ ၍ အဓိပၸာယ္ မွာ ပန္းတို႔ကို ျဖစ္ေစ တတ္ေသာေႀကာင့္ ပုပၸား ဟူ၍ျဖစ္သည္။ ယေန႔ေခတ္တြင္ လည္း ပုပၸားေဒသ သည္ အပူပုိင္းေဒသျဖစ္ေန ပါလ်က္ စိန္းလန္း စုိေျပကာ ရာသီ အလုိက္ ပန္းတို႔ျဖင့္ ေ၀ေ၀ဆာဆာ ရွိေနသည္ကို ေတြ႔ရႏုိင္ေသာေႀကာင့္ ပုပၹ ဟူေသာစကား မွာ လကၡ့ံႏုိင္ဖြယ္ စကားျဖစ္ေတာ့သည္။

ပုပၸားေတာင္ သည္ မႏၱေလးတုိင္း၊ ေညာင္ဦး ခရုိင္၊ ေက်ာက္ပန္းေတာင္းျမိဳ႕နယ္ အတြင္း
ေက်ာက္ပန္းေတာင္းျမိဳ႕ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ ၁၀-မုိင္ခန္႔ အကြာတြင္ တည္ရွိျပီး ပုဂံၿမိဳ႕ ၏ ေျမာက္ဖက္ျခမ္း တြင္ သီးျခား တည္ ရွိေနေသာ ေတာင္တန္းႀကီးျဖစ္သည္။

ရန္ကုန္ႏွင့္ ပုပၸားျမိဳ႕ သည္ ၄၀၅-မုိင္ကြာေ၀း ၍ ေက်ာက္ပန္းေတာင္းျမိဳ႕၊ ျမင္းျခံျမိဳ႕၊ ပုဂံေညာင္ဦးျမိဳ႕ တို႔မွ သြားေရာက္ႏုိင္ေသာ ပုပၸားေတာင္ မႀကီး၏ အေနာက္ေတာင္ေျခတြင္ တည္ရွိသည့္ ေရွးေဟာင္းျမိဳ႕ေလး တစ္ျမိဳ႕ျဖစ္သည္။ 

ပထမ ပုဂံ ၏ ခုနစ္ဆက္ေျမာက္ မင္းဆက္ျဖစ္သည့္ ေသလည္ေႀကာင္ မင္း (ခရစ္ ၃၄၄)သည္ သီရိပစၥယာျမိဳ႕ေတာ္ သစ္ ကို ထူေထာင္ခဲ့သည္။
 
အေစာဆုံး မွတ္တမ္း အရ ဒုတိယ ပုဂံေခတ္ ေသ လည္ေႀကာင္မင္း (ခရစ္ ၃၄၄-၃၈၇)သည္ ဧရာ၀တီျမစ္ တစ္ေလွ်ာက္ တေကာင္းမွ ပုဂံ သို႔ ေမ်ာလာေသာ စကားပင္တုံးႀကီး ကို ဆယ္ယူကာ နတ္ေမာင္ႏွမ ရုပ္တု ထု လုပ္ခဲ့သည္။ 

ထုိ႔ေနာက္ ပုပၸားေတာင္သို႔ ပုိ႔ကာ နတ္ကြန္းေဆာက္ ၍ ပူေဇာ္ခဲ့သည္။ ယင္းမွ ပုပၸားျဖစ္တည္ ခဲ့သည္ဟု ဆို ၏။ ယင္းေသလည္ေႀကာင္မင္း လက္ထက္တြင္ ေပၚေပါက္ ခဲ့ေသာ ပုပၸားနတ္ေတာင္ လကၤာ သည္ အေစာ ဆုံးျမန္မာ ကဗ်ာ တစ္ပုဒ္ျဖစ္ ခဲ့ျပီး ေက်ာ္ႀကားခ့ဲသည္။

ပုပၸားႏွင့္ ပတ္သက္ႀကသူမ်ား ကို အမ်ားအျပား ေတြ႔ရသည္။ အေနာ္ရထာ ဘုရင္ သည္ အမိ၀မ္းကြဲ ေတာ္စပ္ သူ ေနာင္ေတာ္ စုကၠေတးမင္း ကို ပုန္ကန္စဥ္ က ပုပၸားတြင္ ေျခကုပ္ ယူကာ ေန ထုိင္ခဲ့ျပီး ေအာင္ျမင္ေသာ အခါ ေရႊေအာင္ဇံေစတီ ကို တည္ထားခဲ့သည္။ 

ပထမ ပုံဂံမင္း ၏ ၂၀-ဆက္ေျမာက္ ပုပၸားေစာရဟန္းမင္း သည္ ပုပၸားနယ္သားျဖစ္သည္။ သူရဲေကာင္းေလး ဦး ထဲမွ ငလုံး လက္ဖယ္ သည္ ပုပၸား နယ္သားျဖစ္သည္။ ပုပၸား သည္ မည္သည့္ အခ်ိန္က ေပၚေပါက္ ခဲ့သည္ ဟု အတိအက် ဆိုရန္ ခက္ခဲေသာ္ျငား ျမန္မာ မွတ္တမ္း မ်ားတြင္ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ စံျပီး ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၁- တြင္ ပုပၸားေတာင္ေျမ မွ စုန္႔စုန္႔ေပၚလတၱံ႔ ဟု ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ ရွိခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ 

ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္စံခ်ိန္ သည္ ဘီစီ ၅၄၅-ျဖစ္၍ ယင္း အဆုိအရ ဘီစီ ၄၄၄-ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ မွတ္တမ္း တစ္ေစာင္ တြင္ ၄၄၂-ဟု ဆိုသည္။
 
ဘူမိေဗဒ ပညာရွင္ တို႔က မူ ပုပၸားေတာင္ သည္ ေရွးက မီးေတာင္ တစ္ခုျဖစ္ခဲ့ျပီး အႀကိမ္ႀကိမ္ေပါက္ကြဲ ခဲ့ကာ ေနာက္ပိုင္း မွ မီးေသေတာင္ျဖစ္ခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။ သုေတသနျပဳခ်က္ အရ သက္ေႏွာင္း ကပ္ (Cenozoic Era) ၏ မိုင္အို ဆင္းယုဂ္ (Miocene Period) ေႏွာင္းပုိင္း လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ေပါင္း ၁၅-သန္းခန္ ႔က ပုပၸား မီးေတာင္ ေပါက္ကြဲဆဲျဖစ္ျပီး စတုတၳကပ္ ပလိုင္စတိုဆင္းယုဂ္ (Pleistocene Period) အလြန္ ႏွစ္ တစ္သန္း မွ ငါးေသာင္း ကာလ အတြင္းထိ မီးေသေတာင္မျဖစ္ေသးပဲ ေက်ာက္ေခ်ာေခတ္ (Neolithic Age) အစ လြန္ခဲ့ေသာ နွစ္ခုနစ္ေထာင္ခန္႔ေရာက္ေသာ အခါမွ မီေသေတာင္ျဖစ္သည္-ဟု ခန္႔မွန္းရသည္ဆို၏။

ထိုအခ်ိန္ က ပုပၸား တစ္၀ုိက္ ေက်ာက္ေခတ္ လူသားတို႔ ေနထိုင္ေနျပီ-ဟု အေမရိကန္ ပညာရွင္ Hellmut De Terra ႏွင့္ Hellam movius တို႔က ဆိုသည္။ အေထာက္အထား မ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ပုပၸားေတာင္ ကို အေနာက္ဖက္ မွ ႀကည့္လွ်င္ ေတာင္ထြတ္ႏွစ္ခု ကိုျမင္ရျပီး ေျမာက္ဖက္မွႀကည့္လွ်င္ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ ရွိ ဖူဂ်ီရာမ (Mt. Fuji) ကဲ့သို႔ မီးေတာင္တစ္ခု ကိုသာ ေတြ႔ရပါမည္။ 

ပုပၸားေဒသ ၏ အပူခ်ိန္ မွာ ၁၀၈ံ-ဖာရင္ဟုိက္ ရွိျပီး အနိမ့္ဆုံး အပူခ်ိန္မွာ ၅၅ံ-ဖာရင္ဟုိက္ ရွိကာ ႏွစ္စဥ္ ပ်မ္းမွ် မုိးေရခ်ိန္ မွာ ၄၅-လက္ မျဖစ္သည္။ မုိ္းရာသီ တြင္ မုတ္သုန္ေလ သည္ အေနာက္အရပ္မွ တုိက္ေလ့ ရွိ ၍ ေႏြရာသီ တြင္ အေရွ႕ေျမာက္ အရပ္ မွ တိုက္ေလ့ရွိသည္။
 

***** ရာဇ၀င္ထဲက ပုပၸား *****
 
၁။ ပုဂံေခတ္
မဟာဂီရိနတ္ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရ သည္ ပထမ ပုဂံ ၏ ၇-ဆက္ေျမာက္ သီရိပစၥယာျမိဳ႕ တည္ ေသ လည္ေႀကာင္ မင္း လက္ထက္ ကတည္းက ေပၚေပါက္ေနျပီျဖစ္သည္။ ျမန္မာ ရာဇ၀င္ က်မ္းမ်ား ၏ အဆုိအရ မူ ဒုတိယ ပုဂံေခတ္ ေသလည္ေႀကာင္မင္း (၃၄၄-၃၈၇) လက္ထက္ တြင္ ဧရာ၀တီျမစ္ေႀကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ တေကာင္းမွ ပုဂံသို႔ေမ်ာလာေသာ စကားပင္တုံးႀကီး ကို ဆယ္ယ္ကာ နတ္ေမာင္ႏွမရုပ္ထုလုပ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ပုပၸားသို႔ ပို႔ကာ နတ္ကြန္းေဆာင္ေဆာက္လုပ္ ၍ ပူေဇာ္ခဲ့သည္ဟုဆို၏။ ေသလည္ေႀကာင္မင္း လက္တြင္ ပုပၸားနတ္ေတာင္ လကၤာေပၚထြက္ခဲ့သည္။
 
ပုပၸားနတ္ေတာင္ လကၤာ

 ေရႊႏွင့္ ယုိးမွား ပန္းစံကား

သုိးကေလ
ပုပၸါးနတ္ေတာင္
အေခါင္ျမင့္ဖ်ား၊ စုံေတာျပား၌
နံ႐ွားၾကဳိင္လြင့္၊ခါတန္ပြင့္သည္
ေရႊႏွင့္ယုိးမွား၊ပန္းစံကား။
 
သုိးကေလ
စံကားပြင့္ႏွင့္
ႏႈိင္းတင့္ႏုိးသည္၊ ရဲမ်ဳိးသမီး
ေမာင္ႀကီးႏွမ၊ ညက္လွျပာစင္
မယ့္သည္ပင္သည္၊ ခရီးသား
 
သုိးကေလ
ၿမိတ္လြတ္စုလည္း
အငယ္တည္းက၊ ကြၽမ္းဝင္ၾကသည္
ေမြးဖတူရင္း၊ မ်ဳိးသည္မင္းႏွင့္
ခ်စ္ျခင္းစု႐ုံး၊ သက္ထက္ဆုံးသည္
ႏုလုံးမျခား ၊ေစာင့္တရား။
 
 ေဆြမိမင္း
မ်က္သုတ္နီစင္
ရထည္းဖ်င္ႏွင့္၊က်ဳိင္းစင္ျမဝါ
မတ္ႀကီးလ်ာကုိ
မယ္သာၾကဳိက္မိ၊ တုမ႐ွိ။ ။
(ေ႐ွးစာဆုိ)


ပုဂံ ပထမ မင္းဆက္ ၂၀-ဆက္ေျမာက္ ေစာရဟန္းမင္း (၆၄၀)သည္ ပုပၸား အရပ္သားျဖစ္သည္။ အေနာ္ရထာ မင္းသည္ ဘုရင္ မျဖစ္မီ ေနာင္ေတာ္ စုကၠေတးမင္း ကို တုိက္ခို္က္ရန္ ပုပၸားအရပ္ ကို ေျခကုပ္ ယူ စခန္းခ်ခဲ့ သည္။
 
သူရဲေကာင္းေလးဦးတြင္ တစ္ဦးအပါ အ၀င္ၿဖစ္သည့္ ငလုံးလက္ဖယ္ သည္ ပုပၸား အရပ္သားျဖစ္သည္။ က်န္စစ္သားမင္း (၁၀၈၄-၁၁၁၃)သည္ မဟာဂီရိနတ္ႏွင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ စကားေျပာဖူးသည္ ဟု ျမန္မာ ရာဇ၀င္ က်မ္းမ်ားတြင္ ဆိုသည့္ အျပင္ ေျမးေတာ္ အေလာင္းစည္သူ (၁၁၁၃-၁၁၆၀) ၏ ဆရာမ်ား စာရင္း တြင္ မဟာဂီရိနတ္ အမည္ပါ၀င္ေနသည္။

နရပတိစည္သူမင္း (၁၁၇၄-၁၂၁၁) လက္ထက္ေက်ာက္စာ တြင္ မႏုဟာမင္း ၏ သားေတာ္ သုဓမၼရာဇ္၊ သုဓမၼရာဇ္ ၏ သား အသ၀ဏ္ဓမၼာ သည္ နရပတိစည္သူမင္း ၏ ေရႊေလာင္းေလွေတာ္ ကို ပုပၸား အရပ္၍ သြားေရာက္ အပ္ထားသည္။ ထို႔ေနာက္ျပန္လည္ အပ္ႏွံရာမွ အသ၀ဏ္ဓမၼာ ၏သားေတာ္ နာဂသမန္းသည္ ဘုရင့္သမီးေတာ္ႏွင့္ လက္ဆက္ခြင့္ရခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။

ျမန္ မာ ရာဇ၀င္ က်မ္းမ်ား၏ ဥဇနာမင္း (၁၂၄၉-၁၂၅၆) လက္ထက္ မွတ္တမ္းတြင္ ဥဇနာ မင္း၏ မိဖုရားေစာ သည္ ပုပၸား အရပ္သူျဖစ္သည္။ ပုပၸား အေႀကာင္း၊ မဟာဂီရိ အေႀကာင္း ကို ျမန္မာရာဇ၀င္တြင္ မ်ားစြာ ဆို ထားေသာ္ျငား ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာ တုိ႔တြင္ တစ္ခြန္းမွ် မဆိုထားျခင္းသည္ လြန္စြာ သတိျပဳ ဖြယ္ျဖစ္ေတာ့ သည္။

၂။ ပင္းယ၊ အင္း၀ေခတ္
ပင္းယေခတ္ တြင္ ေနာင္ေတာ္ သီဟသူ သည္ စစ္ကိုင္း အသခၤယာေစာယြမ္း မင္းကို လုပ္ႀကံရန္ ငခင္ညိဳ ကို နန္းတြင္း သို႔ တိတ္တဆိတ္ လႊတ္လုိက္ရာ အခြင့္မသာ သျဖင့္ အခ်ိန္ႀကာခဲ့သည္။
 
တစ္စုံတစ္ရာ မစားရေသး ရကား ဆာဆာ ရွိသည္ေႀကာင့္ ဗလိနတ္စာ ကို စားမိသျဖင့္ တစ္လုပ္စားဖူး သူ႔ေက်းဇူး ကို သိတတ္သူျဖစ္ သည့္ အေလ်ာက္ မသတ္ပဲျပန္လွည့္ လာခဲ့သည္။ ဤ တစ္ခ်က္သာေတြ႔ရ သည္။ အင္း၀ေခတ္ တြင္ ေတာင္ ပုပၸား စံကားပြင့္ ဟူေသာ အဲခ်င္း လကၤာတစ္ပုဒ္ေပၚခဲ့သည္။

***ေတာင္ပုပၸား စံကားပြင့္***
ပုပၸားေတာင္သည္၊ ေရႊေတာင္တည့္ေလ၊ ေရႊေတာင္ပတ္လုံး၊ စံကားပင္ႏွင့္ ပန္းပင္ဖုံး၊ ေတာင္လုံးရနံ႔ ႀကိဳင္စြေလ။
ပုပၸားေတာင္တြင္၊ နတ္ရွင္ႏွစ္ပါး၊ ရႊင္စံစား၊ ဘုံျခားဗိမၺာန္၊ ျမိဳင္စြေလ။
လိႈင္စြေလ၊ လိႈင္စြေလ၊ လိႈင္စြေလ၊ လိႈင္စြစံကား၊ ေတာင္ပုပၸား၊ စံကားပ်ံ႕ႀကိဳင္မွ်၊ ပန္းလိႈင္စြေလး။
ေမာင္ေတာ္ေရထက္၊ မယ္မုတ္ေရ၊ ဆယ္ေလးသာစြေလ။
ဗိမၺာန္နန္းမွာ၊ ထီးစႀကၤာျဖန္႔ကာ၊ အုပ္မိုးကာစြေလး။

အင္း၀ေခတ္ အရွင္မဟာရ႒သာရႏွင့္ အရွင္မဟာ သီလ၀ံသ တို႔က နတ္ကိုးကြယ္မႈႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ ဗုဒၶ ဘာသာသာ သနာေတာ္ ညိႈးႏြမ္းမည္ကို မလိုလားေသာေႀကာင့္ ျပစ္တင္ ရႈတ္ခ်ေရးသားခဲ့ႀကသည္။
 
မဟာဂီရိ ၏ အဓိပၸာယ္ မွာ ေတာင္ႀကီး ဟူေသာ အဓိပၸာယ္ျဖစ္သည္။ ေရွးက သဘာ၀ေဘး အႏၱရာယ္ ကို ေႀကာက္ရြံ႕မႈေႀကာင့္ သစ္ပင္ေတာေတာင္မ်ား ကို ကိုးကြယ္ျခင္း အေလ့ ရွိခဲ့သည္ကိုလည္း
သတိျပဳ ရာ ပါသည္။

၃။ေတာင္ငူေခတ္
အင္း၀ေခတ္တြင္ မည္မွ်ပင္ေရးသားခဲ့ေစကာမူ ေတာင္ငူေခတ္ မတိုင္မီ ထိ ပုပၸားနတ္ ကို ကၽြဲႏြား စသည္ သတ္ျဖတ္ ပသႀကဟန္ တူသည္။
 
ဘုရင့္ေနာင္ မင္းတရားႀကီး (၁၅၅၀-၁၅၈၁) သည္ နတ္ကိုးကြယ္မႈ ကို အမိန္႔ေတာ္ ထုတ္ျပန္လွ်က္ တားျမစ္ ခဲ့သည္ကို တြင္းသင္း မဟာရာဇ၀င္သစ္ (ဒုတိယတြဲ) တြင္ ေတြ႔ရသည္။

၄။ေညာင္ရမ္းေခတ္
ကသည္းေစာ္ဘြား တစ္ဦးသည္ ၁၅-ႏွစ္မွ်သာ ရွိေသးေသာ ကသည္း မင္းသမီး ႏွင္းလုံခံ ကို စေနမင္း (၁၆၉၈-၁၇၁၄) ထံ ဆက္သ ခဲ့သည္။ ဘုရင္ မွ မင္းသမီး ကို ပုပၸားျမိဳ႕စား အရာ အပ္ႏွင္း ၍ ကိုယ္လုပ္ေတာ္ အရာထားခဲ့သည္။

 ေညာင္ရမ္းေခတ္ေႏွာင္း အင္း၀ေနာက္ဆုံး မင္းဆက္ မဟာဓမၼရာဇာ ဓိပတိမင္း ကို မဏိ ပူရေစာ္ဘြား ဟုံ သည္ အသက္ ၁၂-ႏွစ္သာ ရွိေသးေသာ သမီးေတာ္ ကသည္း မင္းသမီး ကို ဆက္သခဲ့သည္။
 
ဘုရင္ မွ ပုပၸားျမိဳ႕စား အရာ အပ္ႏွင္းခဲ့သည္။ စိႏၱေက်ာ္သူ ဦးႀသ၏ က၀ိလကၡဏာ သတ္ပုံက်မ္း တြင္
မိစၧာ အားလုံး၊ လႊမ္းပိတ္ဖုံး၊ ေတာင္ျပဳံးညီေနာင္မင္း-ဟု စပ္ဆိုခဲ့သည္။

၅။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္
အေလာင္းေတာ္ မင္းတရားႀကီး သည္ ပုပၸား မဟာဂီရိ နတ္ရုပ္ မ်ားမွ ႏွမေတာ္နတ္ရုပ္ ၏ ဦးေခါင္းကို ငုံ ၍ ေရႊ ခ်ိန္ငါးပိႆာ      ကို ဆက္သခဲ့သည့္ အျပင္ နတ္ထိန္း ခုနစ္အိမ္ေထာင္ကို လည္း ခန္႔အပ္ေတာ္မူခဲ့သည္။
 
ဘိုးေတာ္ဘုရား (၁၇၈၂-၁၈၁၉) ကို ၁၇၈၄-ခုတြင္ ပုပၸား နယ္သား ငဘုန္း သည္ ပုန္ကန္ ခဲ့သျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပရိယာယ္ေႀကာင့္ေလာမသိ မဟာဂီရိနတ္ေမာင္ႏွမ တို႔ကို ခ်ီးေျမွာက္ျခင္း အဆက္သြယ္ ရွိခဲ့ သည္။ 

ခရစ္ ၁၇၈၅-တြင္ ေရႊစင္ ၅၅-က်ပ္သား ဆက္သ ခဲ့သည္။ မင္းတုန္းမင္း သည္လည္း ပဥၥမ သဂၤါယနာတင္ မင္း တစ္ ပါးျဖစ္ေသာ္ျငား ပုပၸားကို စည္းရုံးေရး အသြင္ျဖင့္ ပုပၸားေဒသခံ ဦးမႈံ ကို ျမိဳ႕အုပ္ ရာထူးအပ္ႏွင္းခဲ့ သည္။ 

သီေပါ မင္း လက္ထက္ နန္းသက္ ခုနစ္ႏွစ္တြင္ ပုပၸားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ထူးျခားသည့္ ဆက္ႏြယ္မႈ မရွိခဲ့ေပ။

၆။ ကိုလိုနီေခတ္
သီေပါမင္း ပါေတာ္မူျပီးေနာက္ ပုပၸားေဒသ မွ ဗုိလ္နက္ေက်ာ္ သည္လည္း တြန္းလွန္ တုိက္ခိုက္သူမ်ား အျဖစ္
ပါ၀င္ ခဲ့သည္။ ၁၉၂၀-တြင္ ေဂါပက လူႀကီး ဦးသာတင္ ဆိုသူက ပုပၸားေတာင္ ကလပ္ေပၚ သို႔ တက္ေရာက္ႏုိင္ ရန္ လူသြားလမ္း ကို ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းခဲ့သည္။

၁၉၂၁-တြင္ က်ိဳက္ထီးရိုး ဆရာေလး ဦးပန္းေအး သည္ - ေတာင္ကလပ္ေပၚတြင္ ေစတီ တစ္ဆူ တည္ထား ခဲ့ျပီး ၁၉၂၄-တြင္ ၁၈-ေပျမင့္ေသာ တံခြန္တို င္ကို - ေမာေနယ် ကိုယ္ေတာ္၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ေတာင္ ကလပ္ေပၚ တြင္ စုိက္ထူ ခဲ့သည္။ 

၁၉၂၅-တြင္ ပထမဆုံး ဘာသာေရး ပြဲေတာ္ အျဖစ္ အေနကဇာ တင္ပြဲကို က်င္းပခဲ့သည္။ ေတာင္ကလပ္ သို႔ တက္ရာ တြင္ သံေလွ ခါးျဖင့္ တက္ႏုိင္ရန္ ဆရာေတာ္ဦးေကာသလႅ ဦးေဆာင္ခဲ့သည္။

၇။ ဂ်ပန္ေခတ္
မဟာမိတ္ တပ္ မ်ား ပုပၸား ရြာသို ႔ခ်ီတက္ေသာ အခါ ေျမသားလမ္း အျဖစ္ ခ်ဲ႕ထြင္ေဖာက္လုပ္ ခဲ့သည္။
 
၈။ လြတ္လပ္ေရးေခတ္
ျမန္မာႏုိင္ငံ သည္ ၄-၁-၁၉၄၈-တြင္ ျဗိတိသွ် အစိုးရ လက္ေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္လာခဲ့သည္။ လြတ္လပ္ေရး ရျပီးေနာက္ ထင္ရွားသည့္ အေဆာက္အဦး အျဖစ္ ပုပၸား အနီး၀န္က်င္ ရွိ ေတာင္ကုန္း မ်ား တြင္  အပါ အ၀င္ ၿဖစ္ေသာ သီလေတာင္ေပၚ တြင္ ဥာဏ္ေတာ္ ၂၇-ေပျမင့္ေသာ ဗ်ာဒိတ္ေပး ရုပ္ပြားေတာ္ တစ္ဆူကို ၁၉၅၉-တြင္ ဆရာေတာ္ ဦးကုမာရႏွင့္ ဦးသာတင္ တို႔က ညွိႏုိင္းကာ တည္ထားခဲ့သည္။


***** အံ့ဖြယ္ ပုပၸား *****
 
၁။ သံသတၳဳ မထြက္ဟု ဆုိသည္။
ပန္းပဲေမာင္တင့္တယ္ႏွင့္ ႏွမ မင္းရာ (မင္းျမတ္လွ) သည္ ပန္းပဲဖိုျဖင့္ ဖိုက်င္ ထိုးလုပ္ႀကံ စီရင္ျခင္း ခံခဲ့့ရသူ မ်ားျဖစ္၍ ၄င္းတို႔က တားျမစ္ထားေသာေႀကာင့္ ယင္း အလုပ္ျဖင့္ အသက္ေမြးသူ မ်ား မႀကီးပြားႏုိင္ဟု ဆို သည္။ သုိ႔ေသာ္ ပုပၸားေဒသ သည္ သံသတၳဳ ထြက္ရာ အရပ္မဟုတ္ သျဖင့္ မထြန္းကားျခင္း ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။
 
၂။ ေၿမအို္းေျမခြက္ လုပ္၍ မႀကီးပြားႏုိင္ဟု ဆုိသည္။
သို႔ေသာ္ ပုပၸားေဒသ သည္ ေရွးက မီးေတာင္ျဖစ္ခဲ့၍ အုိးလုပ္ရန္ သင့္ေတာ္ေသာ ရႊံ႕ေစးေျမမ်ိဳး မေတြ႔ ရေသာေႀကာင့္ လည္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။
 
၃။ ပန္းပဲေမာင္တင့္တယ္ေမာင္ႏွမ တို႔၏ ေႀကကြဲဖြယ္
ဇာတ္လမ္းေႀကာင့္ ဇာတ္၊ ရုပ္ေသး၊ ပြဲသဘင္ေထာင္ျခင္းျဖင့္ မထြန္းကားႏုိင္ဟု ဆိုသည္။ သုိ႔ေသာ္ ပုပၸားေတာင္ သည္ သူေတာ္စင္ တို႔ႏွစ္ သက္ေသာ ဆိတ္ျငိမ္ရာ အရပ္ျဖစ္သည္ကို လည္းေကာင္း ပုပၸားေတာင္ႏွင့္ ၁၁-မုိင္ခန္႔မွ် သာေ၀းေသာ - ေက်ာက္ပန္းေတာင္း တြင္ ဇာတ္ေထာင္သူမ်ား၊ သဘင္ ဂီတ အႏုပညာရွင္ မ်ား မ်ားစြာေပၚထြန္းခဲ့သည္ ကိုလည္းေကာင္း သတိျပဳသင့္ပါသည္။

၄။ ေဆးဖက္၀င္ အပင္တို႔ ေပါမ်ားသည္။ 
သက္ရင္းႀကီးေခါက္ ကုိ အစဥ္ သုံး သျဖင့္ ဆရာေတာ္ ဦးနႏၵ သည္ သက္ေတာ္ ၁၂၁-ႏွစ္ ရွည္ခဲ့သည္ ကို လည္းေကာင္း ဘႀကီးေတာ္မင္း နန္းတက္စ ၁၁-၁၂-၁၈၁၉-တြင္ ဘုရင့္ ထံ ေဆးဖက္၀င္ အပင္ မ်ား စာရင္း တစ္ေစာင္ ဆက္သ ခဲ့ဖူးသည္ကို လည္းေကာင္း ၊

သာယာ၀တီမင္း လက္ထက္ ၄-၁-၁၈၄၁-တြင္ ယြန္းစု ၀န္ႀကီး မင္း မဟာမင္းေက်ာ္စည္သူ ဦးစီး ၍ အမတ္ ႀကီး မဟာေဇယ်သႀကၤန္က ပုပၸား အရပ္မွ ေဆးမ်ိဳး ၇၄၈- မ်ိဳး၊ ေဆး အမည္ ၁၀၇၄-ပါး ပါ၀င္ေသာ ေဆးဖက္ ၀င္ အပင္ မ်ား ထပ္မံ ဆက္ သြင္း ခဲ့သည္ကို လည္းေကာင္း ၊

၁၈-၂-၁၈၅၇-တြင္ နတ္အုပ္ က၀ိေဒ၀ေက်ာ္သူ ၏ မင္းတုန္းမင္း ထံသို႔ ဆက္ သြင္းရေသာ စစ္တမ္းတြင္ ပုပၸားေတာင္ မွ ေဆးဥ ၊ေဆးျမစ္၊ နတ္ေရစင္ မ်ားကို လႊတ္ေတာ္တြင္ ဆက္သြင္း ရျမဲျဖစ္ေႀကာင္း ပါရွိသည္ ကို လည္းေကာင္း ယင္းတို႔ကိုေထာက္ေသာ အားျဖင့္ လကၡံရပါမည္။

၅။ ပန္းမ်ိဳးစုံေပါသည္။  
ပုပၨ-ဟူေသာ စကား မွ ပုပၸား သို႔ျဖစ္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္၍ ပန္းမ်ိဳးစုံေပါျခင္းသည္ မဆန္း ပါ၊ ဗ်တၱ ပန္းဆက္ သမားႏွင့္ ပန္းစား ဘီလူးမ မယ္ကု၀ဏ္ တို႔ ဇာတ္လမ္းပင္ ေပၚထြက္ ခဲ့ေသးသည္။ ပုပၸားေတာင္ ၏ ပန္း မ်ားႏွင့္ပတ္သက္ ၍ ေဒြးခ်ိဳး၊ေတးထပ္ကဗ်ာမ်ားစြာလည္း ေပၚထြက္ခဲ့သည္။
 

 ေဒြးခ်ိဳး = ပန္းပန္လွ်င္၊ နန္းဆန္တဲ့ စကား၊ ပန္ခ်င္သူ ဤေတာင္ထြတ္က၊ ပန္းဆြတ္လို႔သြား။
 
 ေတးထပ္ =
ဘယ္ဘယ္ဆီ မမွန္းတတ္ျပီဘု
ပန္းကလပ္ေတာင္စြယ္
သန္းဒဟပ္ေခ်ာင္က်ယ္တြင္
ေယာင္လည္လည္ေနလို႔
ႀကိဳလွည့္ေပါ့ ဆိုတဲ့သံရယ္
ငိုမဲ့ဟန္ေလးႏွင့္ကရို႕
လူးလြန္႔တဲ့ ဖူးညြန္႔ပ်ံမွာ
ျမဴးကြန္႔ဟန္တစ္ခ်ိဳ႕၊
ခူး၀ံ့ရန္ တစ္တို႔ႏွင့္
အစုိ႔စုိ႔ခုိင္ဆုိင္၊
ပန္း၀တ္မႈံ ကုကၤုမံေတြက
ထုံရနံ႔ သင္းလို႔ႀကိဳင္ႀကိဳင္
နယ္ရွစ္ရပ္ ရွစ္ထပ္လိႈင္သည္
ရွစ္ပတ္တိုင္ ေလေဗြဆန္းျပန္ေတာ့
ေရႊေငြတန္း စမ္းႀကျဖဴျဖဴ
ပန္းကႀကဴႀကဴ
ေမွ်ာ္တဲ့လို႔ ေခၚလွည့္ဆူတယ္
ေဖာ္မဲ့သူ ကူအုံးတဲ့ေလး…..။
 

၆။ နတ္ျမင္း ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။
အေထာက္အထား မေတြ႕ေသာ္ျငား ေမာင္ေတာ္ နတ္ကြန္း အေနာက္ေဆာင္ နား ဆီမွ အရွည္ ၁၁-ေပ၊ အျမင့္ ၆-ေပရွိသည့္ သဘာ၀ေက်ာက္ႏြား တစ္ေကာင္ႏွင့္ အရွည္ ၁၇-ေပ၊ အျမင့္ ၁၀-ေပ ရွိသည့္ သဘာ၀ေက်ာက္ႏြား တို႔ကို ဆိုလုိျခင္းျဖစ္ႏုိင္ရာသည္။
 
၇။ သဘာ၀ စိမ့္စမ္းေရ ေပါမ်ားသည္။
အစဥ္အလာ မွတ္သားခ်က္ အရ ၉၉-ခု ရွိ၍ ဘိုးေတာ္ ဘုရား (၁၇၈၂- ၁၈၁၉) လက္ထက္ ဆက္သေသာ ရတု အရ ဆိုပါလွ်င္ အေရွ႕အရပ္ မ်က္ႏွာတြင္ ၈၇-ခု၊ အေနာက္ဖက္တြင္ ၄၆-ခု၊ ေတာင္ဖက္ တြင္ ၁၉- ခု၊  ေျမာက္ဖက္ တြင္ ၂၃-ခု၊ ေပါင္း=၁၇၅-ခု ရွိသည္။ 

လက္ေတြ႔ ရွာေဖြသူတို႔ အဆိုအရ မူ ၁၃၂- ခုေတြ႔ရျပီး ထပ္မံ စစ္ေဆးေသာအခါ ထို႔ထက္ပင္ နည္း သြားေလျပီျဖစ္သည္။
 
၈။ နတ္က်ား ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။
မင္းမဟာဂီရိ ကုိ မရုိမေသျပဳသူ တို႔ကို ျပသေလ့ ရွိျပီး မင္းမဟာ ဂီရိေမာင္ -ႏွမ ကို မရိုမေသျပဳသူ တို႔၏ ကၽြဲ ၊ႏြား တို႔ကို ဖမ္းယူ စားေသာက္တတ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ျမင္ဖူးသူ မရွိေသာ္ လည္း ေျခရာ ကို ေတြ႔ရတတ္ သည္ ဆို၏။ ေတာတြင္း ရွိ သာမန္ က်ားေျခရာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
 
၉။ေျမြဆိုး မရွိဟု ဆုိသည္။
ရာသီဥတုႏွင့္ မီးေတာင္ေျမ သဘာ၀အေနအထား အရ အဆိပ္ျပင္းေျမြ မရွိျခင္းလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။


***** သုေတသီ တို႔ ေလ့လာစရာ *****
 
၁။ ပုပၸားေတာင္ ဥယ်ာဥ္ (Popa Mountain Park) = ၁၉၈၃-တြင္ တည္ေထာင္ျပီး ၁၉၉၃-တြင္ သဘာ၀ အေျခခံ ခရီးသြား လုပ္ငန္း အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ ခဲ့သည္။ ၄၉.၆၃ စတုရန္းမိုင္ ရွိျပီး ကိုလိုနီေခတ္ ၁၉၀၂- တြင္ ေဘးမဲ့ေတာ အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ၁၉၅၄-၅၅-တြင္ ထိန္းသိမ္း ကန္႔သတ္နယ္ေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္ျပန္သည္။
 
၂။ ပုပၸားေတာင္ အပန္းေျဖ ဟိုတယ္ (Popa Mountain Resort) = ၉-၂-၁၉၈၈-တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။
 
၃။ မီးေတာင္ေဟာင္း = ဘီစီ ၄၄၂-တြင္ ေပါက္ကြဲခဲ့ျပီး ယခု အခါ မီးေသေတာင္ျဖစ္ေနေပျပီ။ ဤ မီးေတာင္ေဟာင္း ေပါက္ကြဲရာ မွ မီးေတာင္၏ အဆို႔ (Volcanic Plug) သည္ ပုပၸားေတာင္ ကလပ္ ျဖစ္ခဲ့ သည္ ဟူေသာ အဆို တစ္ရပ္လည္းရွိသည္။
 
၄။ ပညာေပးျပခန္း (Environmental education Centre)
 
၅။ေဆးဖက္၀င္ အပင္မ်ား စုိက္ခင္း = (Popa Medical Plants) = ေဆးဖက္၀င္ အပင္မ်ိဳးေပါင္း ၃၅၀- ခန္႔ ရွိသည္ ဟု ဆိုသည္။
 
၆။ စႏၵကူးေတာ = သစ္ခြ စသည့္ ေဆးဖက္၀င္ အပင္မ်ား မ်ိဳးေလးဆယ္ခန္႔ ကို ေလ့လာႏိုင္သည္။
 
၇။ စုိက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္း
 
၈။ ငွက္ႀကည့္ျခင္း = ပုပၸား တြင္ ငွက္မ်ိဳးေပါင္း ၁၃၀-ေက်ာ္ကို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္သည္။ ထို ၁၃၀-တို႔သည္ ျမန္မာ ငွက္တို႔ အျပင္ ႏုိင္ငံျခား ငွက္မ်ား လည္း အ၀င္အပါျဖစ္သည္။ ေဒသခံ ငွက္မ်ိဳး ၇၀ခန္ ႔ရွိျပီး ႏုိင္ငံျခားငွက္မ်ိဳး ၃၀ေက်ာ္ ခန္႔ ရွိသည္။
 
၉။ လိပ္ျပာႀကည့္ျခင္း = ကမၻာေပၚတြင္ လိပ္ျပာမ်ိဳးရင္း (Family) ၁၀-မ်ိဳးရွိျပီး အမ်ိဳးအစားမွာ ၁၇၅၀၀-ရွိ သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္ မ်ိဳးရင္း ၉-ခု၊ အမ်ိဳး အစား ၁၀၀၄-ခုရွိသည္။ ျမန္မာ တြင္ ကမၻာ့႔ ရွားပါး လိပ္ျပာ ၆-မ်ိဳး ရွိသည္။ ယင္းတို႔မွာ...........................
 
1.Apollo
2.Kaiser.
3.4.The Common Birdwing ႏွစ္မ်ိဳး
5.6.The Golden Birdwing ႏွစ္မ်ိဳး တို႔ျဖစ္သည္။
 

***** ပုပၸားေတာင္ကလပ္ *****
 
ပုပၸားေတာင္ ကလပ္ ကို
 
၁။ေတာင္ကလပ္
၂။နဂါးရစ္ေတာင္
၃။ပန္းေပးေတာင္
၄။ဘဇဂါမ္ေတာင္
၅။၀ဏၰ ယကၡေတာင္
၆။၀ိဇၨာဓရေတာင္    ဟူ၍ အမည္ေျခာက္မ်ိဳးျဖင့္ ေခၚေ၀ၚႀကသည္။
 
နံပါတ္ေလး အမည္သည္ ေရွး အက်ဆုံး အမည္ျဖစ္သည္။ ျမင္းျခံေက်ာက္ပန္းေတာင္းသြား ေမာ္ေတာ္ကား လမ္း ဆုံေနရာမွ ေတာင္ကလပ္ သို႔ ၂-မုိင္ ခရီးျဖင့္ ေရာက္ႏိုင္ပါသည္။ ေတာင္ကလပ္ သည္ ေတာင္မ ႀကီးႏွင့္ ဆက္စပ္မႈ မရွိပဲ သီးျခား တည္ရွိ ကာ ေတာင္မႀကီးႏွင့္ ႏႈိင္းစာလွ်င္ ထက္၀က္မွ် သာရွိသည္။
 

အျမင့္ ၂၄၁၇-ေပရွိျပီး ေစာင္းတန္း အတက္ လမး္ တစ္ေလွ်ာက္ ေမ်ာက္မ်ား အစာေတာင္းႀကသည္ ကို လည္းေကာင္း ေမ်ာက္စာေရာင္းႀကသူတို႔ ကိုလည္းေကာင္း  ေတြ႔ရသည္။
 
ပုပၸားေတာင္ကလပ္ ၏ အေနာက္ေတာင္ဘက္ ရွိ ေထာက္ရွာရိုး အထက္ နားတြင္ ရွင္သာရဒရေသ့ေနထုိင္ ခဲ့ဖူးသည္ဟု လည္းေကာင္း ၄င္းရေသ့သည္ ေဒါက္ခ်ာ ဟူေသာ အသုံးအေဆာင္ ကို စတင္သုံးစြဲခဲ့သည္ ဟု လည္းေကာင္း ဆုိႀကသည္။

ဦးသီလ သည္လည္း ပုပၸားေတာင္သို႔ အျမဲ ႀကြလာ တတ္သည္ဆို၏။ ဘိုးမင္းေခါင္ သည္ ပုပၸားေတာင္မႀကီး ၏ အေရွ႕ေျမာက္ဖက္ စင္ျမင့္ရြာ ၌ ဖြားျမင္ျပီး ပုပၸား တြင္ သာသနာျပဳ လုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ရင္း ပင္ ကြယ္လြန္ ခဲ့သည္။ 

ဦးခႏၱီ သည္ ဘုိးမင္းေခါင္ ၏ တပည့္ျဖစ္ျပီး ဘိုးမင္းေခါင္ ထံ မႀကာခဏ လာေရာက္ေလ့ ရွိသည္ဆို၏။




စာေရး ဆရာ တင္ႏုိင္တိုး  ၏ ပုပၸားဟူေသာ စာအုပ္မွ ထုတ္ႏႈတ္ေရးသားပါသည္။ ‪
#‎Credit‬ to>>Orginal Uploader


Phyo Koko