Stock exvhange စေတာ့ေစ်းကြက္မွာ ဝယ္ၾက ေရာင္းၾကမယ္ ဆိုေတာ့ ဘယ္လ ိုလဲ ဘာေတြလဲေပါ့
တကယ္ေတာ့ ေငြပိုေငြလွ်ံ ကို ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံၾကတာပါပဲ။ စီးပြားေရး ဖြံၿဖိဳးၿပီးနိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ရင္းႏွီး ျမွဳပ္ႏွံနိုင္မည္႕ လုပ္ကြက္ မ်ားစြာ ရွိပါသည္။
အမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ၊ ေပးရန္ တာဝန္ ကန္႔သတ္ထားေသာ ကုမၸဏီ မ်ား၏ အစု ရွယ္ယာမ်ား(shares) ..ရွယ္ယာစုမ်ား (Stock) ကို ေရာင္းဝယ ္ဖလွယ္နိုင္ေသာ (Stock exchange).. ေငြေခ်း စာခ်ဳပ္ မ်ားကို ေရာင္းဝယ္ ဖလွယ္နိုင္ေသာ (Bond market) ...ကုန္ပစၥည္း မ်ားကို ႀကိဳေရာင္း ႀကိဳဝယ္ စာခ်ဳပ္မ်ား ဖလွယ္ေရာင္းဝယ္နိုင္ေသာ (Future market) ဆို၍ မ်ားစြာရွိပါသည္။
ယင္းတို႔ အနက္မွ က်ေနာ္တို႔နိုင္ငံမွာ စတင္ေနတဲ့ စေတာ့ေစ်းကြက္ (Stock exchange) အေၾကာင္း သိသမွ် ေဖါက္သည ္ခ်ၾကည့္ပါမည္။
စေတာ့ေစ်းကြက္တြင္ ေရာင္းခ်ေသာ ကုန္စည္မွာ အမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ၊ ေပးရန္ တာဝန္ကန္႔သတ ္ထားေသာ ကုမၸဏီ မ်ား၏ အစုရွယ္ယာ မ်ား ရွယ္ယာစ ုမ်ားျဖစ္သည္။
အစုရွယ္ယာမ်ား ဝယ္ယ ူရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံ ထားသူသည္ ထို အစုရွယ္ယာမ်ားကို ဝယ္ယူကိုင္ေဆာင္ ထားခ်ိန္ တြင္ ကုမၸဏီမွ ခြဲေဝေပးေသာ အျမတ္ေဝစုကို ႏွစ္စဥ္ ခံစားနိုင္ၿပီး အကယ္၍ ယင္း ကုမၸဏီ၏ အျမတ္ရ ရွိနိုင္စြမ္း အေျခအေန ေငြျဖစ္လြယ္မႈ႕အေျခအေန ပိုမ ိုတိုးတက္ေကာင္းမြန္ျခင္းေၾကာင့္ ယင္း ကုမၸဏီ၏ အစုရွယ္ယာမ်ား သည္ စေတာ့ေစ်းကြက္တြင္ ေစ်းတက ္လာပါက လက္ဝယ ္ကိုင္ေဆာင္ထားသူက မိမိ ဝယ္ယူထားေသာ အစုရွယ္ယာမ်ား ကို စေတာ့ေစ်းကြက ္တြင္ ၿပန္လည္ေရာင္းခ်ျခင္း ျဖင့္ အျမတ္ ရရွိနိုင ္ပါသည္။
သို႔ရာတြင္ အျမတ ္ရလိမ့္မည္ဟု ကိ်န္းေသေပါက္ တြက္ဆ ၍ မရနိုင္ပါ။ အကယ္ ၍ မိမိ ကုမၸဏီ၏ ဦးေဆာင္သူမ်ား စီမံခန္႕ခြဲမႈ႕ ညံဖ်င္း၍ လုပ္ငန္း က်ဆင္းပါက ရွယ္ယာေစ်းလည္း က်ဆင္းကာ အရံႈးေပၚတတ္ပါသည္။ တခါ တရံ ကုမၸဏီ က ေဒဝါလီ ခံရေလာက္ေအာင္ အေျခအေန ဆိုးလွ်င္ မိမိ ရင္းႏွီးထားေသာေငြမ်ား အားလံုး ဆံုးရံႈး ရတတ္ပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ အစုရွယ္ယာ ဝယ္လွ်င္ ယင္း အစုရွယ္ယာ မ်ားကုိ ထုတ္ေဝေသာ မူရင္း ကုမၸဏီ၏ အေျခအေန အလားအလာ ကို ေသခ်ာစြာေလ့လာၿပီးမွ ဆံုးျဖတ္သင့္ပါသည္။
ယင္းသို႔ အကဲျဖတ္ေလ့လာ ရာတြင္ အခ်က္မ်ားစြာ ရွိပါေသာ္လည္း ေယဘူယ် အားျဖင့္ဆိုလွ်င္ျပင္ပ စီးပြြားေရးေလာက တိုးတက္ ထြန္းကားမႈ႕ေၾကာင့္ ယင္းအရွိန္ ႏွင့္ အေၾကာင္းအားေလ်ာ္စြာ အျမတ္ ရရွိေနေသာ ကုမၸဏီမ်ိဳး ကို ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထိုက္ေသာ ကုမၸဏီဟု တစ္ထစ္ခ် မယူဆနိုင္ပါ။
ျပင္ပ စီးပြားေရးေလာကတြင္ စီးပြားေရး တိုးတက္မႈ႕ ေႏွးေကြး က်ဆင္းခ်ိန္တြင္ တျခား လုပ္ငန္းမ်ား အရံႈးေပၚ ဖ်က္သိမ္းေနရခ်ိန္တြင္ လုပ္ငန္းကို မရပ ္သြားေအာင္ ထိန္းသိမ္းနိုင္ေသာ ကုမၸဏီမ်ိဳး ကို ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထိုက္ေသာ ကုမၸဏ ီဟု မွတ္ယူနိုင္ပါသည္။
ယင္းသို႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏ ွံရာတြင္ အဆိုပါ ကုမၸဏီမွ ထုတ္ေဝေသာ ရွယ္ယာ အမ်ိဳးအစား ႏွစ္မ်ိဳးႏွင့္ ေၾကြးစာခ်ဳပ္ တစ္မ်ိဳး ပါဝင္ပါသည္။
ပထမ ရွယ္ယာ အမ်ိဳးအစားမွာ ဦးစား ရွယ္ယာ (Preferred share or Preferrence share) ျဖစ္ပါသည္။
ကုမၸဏီက အျမတ္ ရရွိလွ်င္ ဦးစား ရွယ္ယာရွင္မ်ားကို ေရွးဦးစြာ ဦးစားေပး ခြဲေဝေပးရန္ သေဘာတူ တရား ဝင္ေၾကညာထားေသာ ရွယ္ယာမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ ယင္း ရွယ္ယာရွင္မ်ားသည္ ပံုေသသတ္ မွတ္ထားေသာ အျမတ္ေဝစ ုႏႈန္းထား အတိုင္း မိမိ ထည့္ဝင္ထားေသာ ရွယ္ယာ ရင္းႏွီးေငြေပၚတြင္ အျမတ္ေဝစု ရနိုင္ပါ သည္။ သို႕ေသာ္ ဦးစား ရွယ္ယာရွင္မ်ားသည္ ကုမၸဏီ ၏ စီမံခန္႔ခြဲေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ား အတြက္ မဲေပးဆံုးျဖတ္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ မရရွိပါေခ်။
ဒုတိယ အမ်ိဳးအစားျဖစ္ေသာ သာမန္ ရွယ္ယာရွင္ (Ordinary Share) မ်ားမွာမူ ဦးစား ရွယ္ယာရွင္ မ်ားကို အျမတ္ေဝစုေပးၿပီးေနာက္ က်န္ေသာ အျမတ္ အနည္း အမ်ားေပၚ ခြဲေဝ ခံစားနိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အျမတ္ မက်န္ လွ်င္ လည္း မရပါ။
ထို႕ေၾကာင့္ သာမန္ ရွယ္ယာရွင္မ်ားသည္ ကုမၸဏီႏွင့္ေကာင္းတူ ဆိုးဖက္ သေဘာရွိ၍ သာမန္ ရွယ္ယာရွင္ မ်ားသည္ ကုမၸဏီ၏ စီမံခန္႕ခြဲမႈ႕ဆိုင္ရာ အေၾကာင္းအခ်င္းရာ မ်ားအတြက္ မဲေပး ဆံုးျဖတ္ေရြးခ်ယ္ခြင့္ ရွိသည္။
တတိယ အမ်ိဳးအစားျဖစ္ေသာ ေၾကြးစာခ်ဳပ္ (Debenture) မွာ ကုမၸဏီ က အမ်ားျပည္သူထံမွ ေငြေခ်း ယူျခင္းသေဘာျဖစ္သည္။ အတိုး ပံုေသရသည္။ေၾကြး စာခ်ဳပ္တြင္ ကုမၸဏီ ၏ အာမခံ အေပါင္ပစၥည္း ေဖၚျပ ထားမႈ႕ေၾကာင့္ ေၾကြး စာခ်ဳပ္ပိုင္ရွင္မ်ား အတြက္ ဆုံးရံႈးနိုင္ေျခ မရွိသေလာက္ျဖစ္ပါသည္။
No comments:
Post a Comment