ေသြး အားနည္းေရာဂါ ( Anemia )

အနီးမီးယား ဆိုတာ ဘာလည္း .....?

အနီးမီးယား ဆိုတာဟာ ေသြးထဲမွာ ပံုမွန္ ရွိရမယ့္ ေသြးနီဥတြင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ ကို သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေပးေသာ အရာ သံဓါတ္ ပါေသာ အရာ Hemoglobin ပမာဏ သို႔မဟုတ္ ေသြးနီဥ ဆဲလ္ red blood cells (RBCs) ေတြဟာ ပံုမွန္ မမာဏထက္ေလ်ာ့ နည္းေနၿခင္းကို ဆိုလိုပါတယ္ ။

 တစ္ခါ တစ္ေလ မွာေတာ့ ေသြး ပမာဏ Blood volume ေလ်ာ့နည္းေနၿခင္း Hypovolemia ကိုလည္း အနီးမီးယား လို႔ေခၚပါေသးတယ္ ။ ေသြးယိုၿခင္းေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚ တတ္တဲ့ ေသြး ပမာဏေလ်ာ့နည္းၿခင္း Hypovolemia ဟာလည္း သြယ္၀ႈိုက္ေသာ နည္းနဲ႔ အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ 

ဒါေပမယ့္ hemoglobin ပမာဏ ကေတာ့ မ်ားေနၿပီး hypovolemia ကိုၿဖစ္ေစတဲ့ အၿခား အခ်က္ေတြ လည္း ရွိပါေသးတယ္ ။ အဲဒါေတြ ကေတာ့ ေရဓါတ္ ခမ္းေၿခာက္ၿခင္းနဲ႔ အလြန္အမင္း အန္ၿခင္း တို႔ပဲၿဖစ္ ပါတယ္ ။

ပံုမွန္ေသြး ပမာဏ လူေတြ မွာ ဘယ္ေလာက္ရွိရမလည္း .....?

ပံုမွန္ ရွိရမည့္ ေဟမိုဂလိုဘင္ ပမာဏ
ေယာက္်ား .....................13.0 - 18.0 g/dl
မိန္းမ............................11.5 - 16.5 g/dl

အနီးမီးယား ကို ဘာေတြက ၿဖစ္ေပၚေစသလဲ ....?

အသိမ်ားတဲ့ ထင္ရွား တဲ့ အနီးမီးယားၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ အခ်က္ေတြ ကေတာ့ .........................

ေသြးထြက္ မ်ားၿခင္းေၾကာင့္ အနီးမီးယားၿဖစ္ၿခင္း ။ ။ ရာသီလာတဲ့ ေသြး ပမာဏဟာ အလြန္အမင္း မ်ားၿပားေန ၿခင္း ၊ ေသြးထြက္ မ်ားေသာ အနာမ်ား ၊ အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္း တြင္ အနာမ်ားၿဖစ္ေပၚ ၿခင္း ကင္ဆာ မ်ား အထူး သၿဖင့္ အူမၾကီး ကင္ဆာ စသည္တို႔မွာ ေသြးကို တၿဖည္းၿဖည္း ၿခင္း စိမ့္ထြက္ေစ တဲ့့ အတြက္ေၾကာင့္ အနီးမီးယား ကိုၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။

Iron သံဓါတ္ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚေသာ အနီးမီးယား ။ ။ ရိုးတြင္းၿခင္ဆီ ဟာ ေသြးနီဥ ဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္ဖို႔ အတြက္ အိုင္းယြန္း ကို လိုအပ္ပါတယ္ ။ အိုင္းယြန္း ဟာ Hemoglobin molecules ေတြၿဖစ္ေပၚဖို႔ ပံုစံ အတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ေနရာ ကေန ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေပးပါတယ္ ။ 

အကယ္၍ အိုင္းယြန္း ရရွိမႈဟာ ကန္႔သတ္ ထားတယ္ ဒါမွမဟုတ္ အစားအေသာက္မွာ သံဓါတ္ အလံု အေလာက္ မပါ၀င္ ဘူးဆိုရင္ အက်ိဳးဆက္ အေနနဲ႔ အနီးမီးယား ၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါကိုေတာ့ Iron deficency anemia လို႔ေခၚပါတယ္ ။ 

နာတာရွည္ေရာဂါ မ်ားေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚေသာ အနီးမီးယား ။ ။ မည္သည့္ နာတာရွည္ေရာဂါမဆို အနီးမီးယား ကို ၿဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တိက်တဲ့ၿဖစ္စဥ္ ကိုေတာ့ ယေန႔တိုင္ မသိရေသးပါဘူး ။ နာတာရွည္ ေရာဂါေတြနဲ႔ ပိုး၀င္ၿခင္း သို႔မဟုတ္ ကင္ဆာေရာဂါေတြဟာ ဒီလိုမ်ိဳး အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေပၚေစ ပါတယ္ ။

ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေသာ အနီးမီးယား ။ ။ ေက်ာက္ကပ္ဟာ erythropoietin လို႔ေခၚ တဲ့ ေဟာ္မုန္း တစ္မ်ိဳးကို ထုတ္လုပ္ေပးပါတယ္ ။ အဲဒီေကာင္က ရိုးတြင္းၿခင္ ဆီေတြ ေသြးနီဥဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္ တဲ့ ေနရာမွာ ကူညီေပးပါတယ္ ။ နာတာရွည္ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါရွိတဲ့ လူေတြမွာ ဒီေဟာ္မုန္း ထုတ္လုပ္မႈ ဟာ ေလ်ာ့နည္း သြားပါတယ္ ။ တစ္ဆက္တည္း မွာပဲ ေသြးနီဥ ဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္မႈ ဟာလည္း ေလ်ာ့နည္း သြားပါတယ္ ။ ဒီလိုမ်ိဳး ကိုေတာ့ anemia related to chronie kidney diseases လို႔ေခၚ ပါတယ္ ။

အာဟာရ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚေသာ အနီးမီးယား ။ ။ ဗီတာမင္နဲ႔ သတၱဳ ဓါတ္ေတြ ဟာ ေသြးနီဥ ဆဲလ္ ထုတ္လုပ္ဖို႔ အတြက္ လိုအပ္ပါတယ္ ။ အိုင္းယြန္း အၿပင္ B12 နဲ႔ folate ကလည္း hemoglobin ထုတ္လုပ္ဖို႔ အတြက္ လိုအပ္ပါတယ္ ။ 

ဒီအထဲက ဘယ္အရာပဲ ၿဖစ္ၿဖစ္ ခ်ိဳ႔ယြင္းသြားမယ္ ဆိုရင္ ေသြးနီဥ ဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္တာကိုေလ်ာ့နည္း သြားေစ တဲ့ အတြက္ အနီးမီးယား ကို  ၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။ အာဟာရ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈ ဟာလည္း folate နဲ႔ B12 ပမာဏေလ်ာ့နည္း ၿခင္းကို ၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ပါပဲ ။ ဒါေၾကာင့္ အသီးအရြက္ပဲ စားသံုး သူေတြ ဗီတာမင္ ကို လံုလံုေလာက္ေလာက္ မစားသံုးသူေတြဟာ B12 deficiency ၿဖစ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း မ်ားတဲ့ သူေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။

Pernicious Anemia ။ ။ အစာအိမ္တြင္ ၿပသနာတခုခုရွိေနၿခင္း သို႔မဟုတ္ အူေတြက ဗီတာမင္ဘီတြဲကို စုပ္ယူမႈနည္းၿခင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒီလိုမ်ိဳး B12 deficiency ေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚတဲ့ အနီးမီးယား ကို pernicious anemia လို႔ေခၚပါတယ္ ။

Sickle cell anemia ။။ အခ်ိဳ႔ လူေတြမွာ ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့ hemoglobin molecules ေတြ ထုတ္လုပ္တဲ့ ၿပသနာ ရွိတတ္ပါတယ္ ။ ဒီလို အေၿခအေနမ်ိဳးမွာ ဆိုရင္ hemoglobin ဟာ ပမာဏေရာ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈ မွာပါ ၿပႆနာ ရွိလာပါတယ္ ။ ပံုမွန္ မဟုတ္တဲ့ hemoglobin molecules ေတြ က ေသြးနီဥ ပံုစံေတြကို မႈမမွန္ၿဖစ္ေစၿပီး Crescent shaped ( sickle cells ) တံစဥ္ ပံုစံလိုမ်ိဳး ၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။

သူ႔ရဲ႕ ၿပင္းထန္မႈ အဆင့္ေပၚ မႈတည္ၿပီး Sickle cell anemia ကို အမ်ိဳး အစားမ်ားစြာ ခြဲၿခားႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါဟာ မ်ိဳးရိုး လိုက္ၿပီး African , Eastern နဲ႔ Mediterranean ေတြမွာၿဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္ ။

Thalassaemia ။ ။ ေဟမိုဂလိုဘင္နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ၿပီး အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ အၿခားအုပ္စု တစ္ခုၿဖစ္ ပါတယ္ ။ Thalassaemia အုပ္စုမ်ားစြာ ရွိပါတယ္ ။ ေရာဂါၿပင္းထန္မႈ အေပၚမူတည္ၿပီးကြဲသြားေလ့ရွိပါတယ္ ။ မ်ိဳးရိုးလိုက္ေလ့ ရွိပါတယ္ ။

Alcoholism ။ ။ အရက္ေသာက္သံုးသူေတြ မွာ အာဟာရ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈ ဗီတာမင္ နဲ႔ သတၱဳ ဓါတ္ေတြ နည္းပါးမႈ ဟာ ဆက္ႏြယ္ေန ပါတယ္ ။ အယ္ကိုေဟာ ဟာ သူ႔ဘာသာ ရိုးတြင္းၿခင္ဆီ ကို အဆိပ္ အေတာက္ၿဖစ္ေစ ပါတယ္။ ေသြးနီဥေတြ ထုတ္လုပ္မႈ ကိုလည္း ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။

ရိုးတြင္းၿခင္ဆီႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေနေသာ အနီးမီးယား ။ ။ အခ်ိဳ႔ေသာ ေသြးကင္ဆာ သို႔မဟုတ္ Lymphomas ေတြဟာ ေသြးနီဥ ထုတ္လုပ္မႈႏွုန္း ကို ေၿပာင္းလည္းေစၿပီး ေသြးဆဲေတြ အားလံုး ထုတ္လုပ္မႈ ကို နည္းေစပါတယ္ ။ 

Hemolytic anemia ။ ။ ပံုမွန္ေသြးနီဥ ရဲ႔႕ ပံုစံဟာ သူ႔ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈ အတြက္ အလြန္အေရးၾကီး ပါတယ္ ။ ဒီမွာ ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးနီဥ ဟာ ေပါက္ကြဲၿပီး ဒါကို hemolysis လို႔ေခၚပါတယ္ ။ ၿ႔ပီးေတာ့သူဟာ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ ၿခင္း မရွိေတာ့ပါဘူး ။ အၿခား ရွားပါးတဲ့ အခ်က္ေတြ ကေတာ ကင္ဆာေတြ အသဲေရာဂါေတြ မ်ိဳးဗီဇ နဲ ႔ဆိုင္တာေတြ ခဲ အဆိပ္သင့္ၿခင္း AIDS နဲ႔ ေသြးယိုတဲ့ေရာဂါေတြ ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ေသြးအားနည္းရင္ ဘာ လကၡဏာေတြ ၿဖစ္တတ္သလည္း ?


လကၡဏာေတြ ကေတာ့....................

ဦးေခါင္းပိုင္း မွာ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ၿခင္း၊ ေခါင္းမႈးၿခင္း ၊ သတိလစ္ၿခင္း ၊
မ်က္လံုးမွာ ၀ါလာၿခင္း ၊
အေရၿပားမွာ ေဖ်ာ့ေတာ့လာၿခင္း ေအးလာၿခင္း ၀ါလာၿခင္း ၊
ေသြးေၾကာ မွာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ က်လာၿခင္း ၊
အသက္ရွု လမ္းေၾကာင္းမွာ အသက္ရွုၿမန္ၿခင္း တစ္နည္း တိုၿခင္း၊
ႏွလံုး မွာ ရင္တုန္ၿခင္း ၊ ႏွလံုးခုန္ႏွုန္းၿမန္ၿခင္း ၊ ရင္ဘတ္ေအာင့္ၿခင္း (angina) ႏွလံုး တိုက္ခိုက္ ခံရၿခင္း ၊
ၾကြက္သား မွာ အားနည္းလာၿခင္း ၊
အူလမ္းေၾကာင္း မွာ မစင္ အေရာင္ေၿပာင္းလာၿခင္း ၊
သရက္ရြက္ (spleen) မွာ ၾကီးမားလာၿခင္း ၊

အနီၿပထားေသာ အရာမ်ားမွာ အလြန္ၿပင္းထန္ေသာ ေသြးအားနည္းေရာဂါမွာေတြ႔ရေလ့ ရွိပါတယ္ ။

ေသြးအားနည္းေရာဂါ ဘယ္လို ကုမလည္း ?

အိမ္မွာ ဆိုရင္ - ကိုယ့္ဘာသာ ကုဖို႔ နဲနဲေလးပဲ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္ ။ ပံုမွန္ အားၿဖင့္ ေဆးကုသမႈ လိုပါတယ္ ။ ဥပမာ အနီးမီးယား က အစာအိမ္ အနာေၾကာင့္ ၿဖစ္တယ္ ဆိုရင္ aspirin , ibuprofen ကဲ့သို႔ အကိုက္ အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြကို ေရွာင္သင့္ပါတယ္ ။

ဒါမွမဟုတ္လည္း ဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားတဲ့ အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ရပါမယ္ ။ ေဆးရံုမွာ ဆိုရင္ - သိပ္ မၿပင္းထန္ ဘူး ဆိုရင္ ေသြးအားေကာင္းေစတဲ့ေဆး Folic acid , B12 , Vit C , Iron ပါတဲ့ေဆးေတြေပးေလ့ ရွိပါတယ္ ။ ဒါမွ မဟုတ္ Tot'hema လို ေဆးလည္းေပး ပါတယ္ ။ ၿပင္းထန္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးသြင္း ကုသပါတယ္ ။

ဘယ္လို ကာကြယ္မလည္း ?

အမ်ားစု ကေတာ့ ပံုမွန္ အာဟာရၿပည့္တဲ့ အစားအစာ နဲ႔ အရက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ၿခင္း ၿဖင့္ ကာကြယ္ပါတယ္ ။ အေကာင္းဆံုး ကေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ ႔ၿပသၿပီး ဇစ္ၿမစ္ကို ရွာေဖြ သင့္ပါတယ္ ။

 ေသြးအားေကာင္းတဲ့ အစား အစာေတြ စားေပးပါ ။ အသား ပဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး အသည္း အၿမစ္ အရြက္မ်ား ငါးေသးေသးေလး မ်ား စသည္ ။

 

Ref;emedicine health( october 6 2009)

;wikipedia

စာေရးသူ....သက္တန္႔ခ်ိဳ.......
http://thettantcho.blogspot.my/2009/10/anemia.html