1942 ေမလ 13 ရက္ ရခိုင္မ်ား လူမ်ဳိးတုံး သတ္ျဖတ္ခံရတဲ႔ေန႔

နိုင္ငံတစ္ကာ သမိုင္းပညာရွင္မ်ား မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ထားတဲ႔ တစ္ကယ့္ျဖစ္ရပ္မွန္။ ။

၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ရခိုင္ သမိုင္းမွာ ဒီလို ပံုရိပ္ေတြ ရွိခဲ႔တယ္ ။

(1942 ) ခုႏွစ္ ကုလားရခုိင္ အထိကရုဏ္း စတင္ၿဖစ္ရၿခင္း အေၾကာင္းတရားကား စစ္ေတြၿမိဳ႔မွ စတင္ၿဖစ္ပါြးေလသည္။

အဂၤလိပ္တပ္ၿဖစ္ေသာ ရာခ်္ပု ကုလားစစ္သားမ်ားက ရခုိင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကုိ အဓမၼၿပဳက်င္႔ ရခုိင္အမ်ိဳးသားမ်ားကုိ ဘဂၤလီကုလား အရပ္သားမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ အႏုိင္က်င္႔ နွိပ္စက္သတ္ၿဖတ္ရာမွ မခံမရပ္ႏုိင္ၿဖစ္ၿပီး   စတင္ၿဖစ္ပါြးလာ ရၿခင္းၿဖစ္ေလသည္။

ယင္းၿပႆနာသည္ ေၿမပုံၿမဳိ႔နယ္၊ မင္းၿပားၿမိဳ႔နယ္၊ ေၿမာက္ဦးၿမိဳ႔နယ္၊ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႔နယ္ မ်ားသုိ႔ ကူးစက္သြားသည္။ ယင္းကိစၥကုိ ရခုိင္ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားၿဖစ္ၾကေသာ ဦးပညာသီဟ ၊ ဦးသာေက်ာ္ (ဘုံေပါက္) တုိ႔က ၿဖန္ေၿဖေပးသၿဖင္႔ အထက္ပါၿမိဳ႔မ်ားမွာ ေအးေဆးၿငိမ္သက္သြားခဲ႔ပါသည္။

သုိ႔ေသာ္ အထက္ပါၿမိဳ႔နယ္မ်ားမွ ဘူးသီးေတာင္ ၊ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မ်ားသုိ႔ ထြက္ေၿပးသြားၾကေသာ ဘဂၤလီကုလားမ်ားႏွင္႔ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႔ုနယ္မ်ားမွ ပညာတတ္ ကုလားေခါင္းေဆာင္ အခ်ိဳ႕ ဦးေဆာင္ကာ နယ္ခံ ကုလားမ်ားႏွင္႔ ပူးေပါင္း၍ ယင္းေဒသရွိ ရခုိင္ ၊ ရခုိင္ မ်ိဳးႏြယ္စု တုိင္းရင္းသားမ်ားႏွင္႔ ေက်းရြာမ်ားကုိ အျမစ္မက်န္ ေခ်မႈန္း သုတ္သင္ သတ္ၿဖတ္ၾကရန္ ႏိႈးေဆာ္ စည္းရုံးၾကေလသည္။

ယင္းအခ်ိန္တြင္ ေမဂ်ာ ဦးေက်ာ္ခုိင္ (အုိင္စီအက္) သည္ ၄င္းကိစၥကုိ ထိမ္းသိမ္းရန္ စစ္ေတြၿမိဳ ႔ မွ ကုလားေခါင္းေဆာင္မ်ားၿဖစ္ေသာ ဦးယာဆိန္း (ေရွ႔ေန) ဦးဆူတန္မာမတ္ ၊ဦးဘုိးခိုင္ စေသာ သူမ်ား ႏွင္႔ ၾကိဳးပမ္းေသာ္ လည္း မေအာင္ၿမင္သည္႔ အၿပင္ (ေမဂ်ာ ဦးေက်ာ္ခုိင္ ) ကုိယ္တုိင္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႔နယ္ ဂူတာၿပင္ေက်းရြာ တြင္ ကုလား မ်ား၏ ပစ္ခတ္ လုိက္ေသာ ေသနတ္ဒဏ္ရာၿဖင္႔ ေသဆုံးသြားရေလသည္။

(၁၉၄၂) ခုနွစ္ ေမလ တြင္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႔နယ္ရွိ ကုလားေက်းရြာ အားလုံးသည္ လူစုရုံးၿပီး လက္နက္ကုိင္မ်ားကုိင္ေဆာင္ လ်က္ ရခုိင္ေက်းရြာမ်ားကုိ တုိုိက္ခုိက္ဖ်က္ ဆီး မီးရိႈ႔ၿခင္းမ်ား စတင္ၿပဳလုပ္လာၾကသည္။ ရခုိင္ေက်းရြာ မ်ားကုိ ၀ုိင္းထားၿခင္း ၊ လမ္းတံတားမ်ားအား ၿဖတ္ေတာက္ ဖ်က္ဆီးထားၿခင္းတုိ႔ ၿပဳလုပ္ၾက သည္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႔ကုိ ဒုတ္ ဒါး လက္နက္ ကုိယ္စီၿဖင္႔ ၀ုိင္းရံထားသည္႔ ဘဂၤလီ အင္အားမွာ(၂၀၀၀၀)ႏွစ္ေသာင္း ေက်ာ္ ေလာက္ရွိမည္ဟု ခန္းမွန္းၾကသည္။ ေမာင္ေတာၿမိဳ႔ ၀င္ေပါက္ ထြက္ေပါက္ အားလုံးကုိ ပိတ္ဆုိ႔ထားၾက သည္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႔နယ္ ပတ္၀န္းက်င္ ေက်းရြာမ်ားကုိလည္း ကုလား မ်ား ၀ုိင္း၀န္း ထုိးခုတ္ေနၾကသည္ဟု သတင္းမ်ားၾကားၾကရသည္။ ဒါး ဒါဏ္ရာႏွင္႔ ေမာင္ေတာ ၿမိဳ႔ေပၚသုိ႔ တက္လာ ေသာ သူမ်ားမွာလည္း မနည္းလွပါ။
ေမာင္ေတာၿမိိဳ႕အလယ္ရြာက ဟု ထင္ပါသည္။ အိမ္ေထာင္စု တစ္စု မနက္ (၄နာရီ) ေလာက္တြင္ ဘူးသီးေတာင္သုိ႔ ေဖါက္ထြက္ေၿပးၾကရာ ကညင္တန္းရြာမွ ကုလားမ်ား ခုတ္လႊတ္လုိက္ေသာေၾကာင္႔ ပါသြားေသာ 
ပစၥည္း မ်ားအားလုံးလည္း လုယူ ခံရၿပီး ေသြးသံရဲရဲ ၿဖင္႔ ၿမိဳ႔ထဲသုိ႔ ၿပန္၀င္ေၿပးလာသည္ကုိ ေတြ႔ရွိခဲ႔ရသည္။

ယင္းေန႔ မုိးလင္းသည္႔ အခ်ိန္မွ စ၍ ရရာ ပစၥည္းမ်ားကုိ ထုတ္ပုိးၿပီး ထြက္လာခဲ႔ၾက ရာ လမ္းမ်ားေပၚတြင္ မိမိကဲ႔သုိ႔ အထုတ္ အပုိးမ်ားၿဖင္႔ ဟုိဟုိ ဒီဒီ ေၿပးလႊားေနၾကေသာ ထိတ္လန္႔ ေၾကာက္လန္႔ေနၾကသည္႔ ရခုိင္မ်ား အုပ္စုလုိက္ အုပ္စုလုိက္ ေတြ႔ရပါသည္။

ယင္းအခ်ိန္က အစုိးရက ခ်ိတ္ပိတ္ထားေသာ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္း (ယခု မဟာက်န္ ဘုရား ကိန္း၀ပ္ရာ အသွ်င္ေကတုေက်ာင္း) ကြက္လပ္ တြင္ ရခုိင္ လူမ်ိဳး (၅၀၀၀) ေလာက္ စုမိလာၾကသည္။ ေၿမာက္ဖက္ပုိင္း ကညင္ေခ်ာင္းရြာမ်ားမွ လူမ်ား ကုိ လည္းေကာင္း၊ ၿမိဳ႔နွင္႔ နီးေသာ ေတာင္ပုိင္း ရြာမ်ားၿဖစ္သည္႔ ေမွာ္၀င္ရြာ ၊ မက်ီးေခ်ာင္းရြာ ၊ ေရဖုန္းၿပင္ရြာ၊ ပန္းေတာၿပင္ရြာ စေသာ ရခုိင္ရြာမ်ားမွ လူမ်ားကုိလည္းေတြ႔ရပါသည္။

အသက္ေဘးကုိ ေၾကာက္ရြံေနၾကေသာ လူအုပ္ၾကီးသည္ ကေလးငုိသံ လူၾကီး ဆူညံသံမ်ားႏွင္႔ ပြက္ပြက္ညံေနသည္။ ထုိေန႔က စက္ရွင္တရား သူၾကီး ဦးေအာင္သာေက်ာ္ ဘူးသီးေတာင္ေငြတုိက္မွ ေငြမ်ားကုိ သိမ္းဆည္းရန္ႏွင္႔ ေမာင္ေတာကုိ ကုလားမ်ား ၀ုိင္းရံထား ေၾကာင္း သိရ၍ အကူအညီေပးရန္ ေရာက္ရွိလာၿခင္းၿဖစ္ သည္ဟု သိရပါသည္။

ဦးေအာင္သာေက်ာ္ က ဘူးသီးေတာင္သုိ႔ ပုိ႔ေပးမည္ဟု ေၿပာသည္။ ဘူးသီးေတာင္သို႔ သြားရန္ ေစာင္႔ေနၾကစဥ္ မိုးသက္ေလၿပင္း က်ၿပိး မိုးအၾကီးအက်ယ္ ရြာေနေသာ ေၾကာင္႔ ဘူးသီးေတာင္ လမ္းပိတ္ေနေၾကာင္း ၾကား သိရၿပန္သည္။

စစ္သား အေစာင္႔အေရွာက္ႏွင္႔ မသြားပါကလည္း သတ္ရန္ လမ္းတစ္လွ်ာက္လုံး ကုလားမ်ား  ေစာင္႔ေနၾကေၾကာင္း ၾကားသိရၿပန္သည္။

မနက္ (၉) နာရီေလာက္တြင္ ဥိီးေအာင္သာေက်ာ္ က နတ္ၿမစ္ တစ္ဖက္ကမ္း ယခု ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ တကၠနက္ သုိ႔ ပုိ႔ေပးရန္ ၾကိဳးစားမည္ၿဖစ္ေၾကာင္းေၿပာပါသည္။ ေန႔လည္ (၁၂) နာရီေလာက္တြင္ ေအာင္သာေက်ာ္ ႏွင္႔ အတူ အဂၤလိပ္စစ္ဗုိလ္ ေတလာ ႏွင္႔ နီေပါ ေဂၚရခါး စစ္သားမ်ား ေရာက္လာၿပီး ေမာင္ေတာ သေဘၤာဆိပ္ သုိ႔ ပုိ႔ေပးပါသည္။ အာရကန္ ဖလုိတီလာ ကုမၼဏီ ပုိင္ သေဘၤာၿဖင္႔ အေခါက္ေခါက္ အခါခါ ေၿပးဆြဲေသာ္လည္း မႏုိင္မနင္း ၿဖစ္ေနေလရာ ေလွသမၺန္မ်ားႏွင္႔ လည္း ပုိ႔ေပးၾကသည္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႔ တစ္ဖက္ကမ္း ယခု ဘဂၤလားေဒခ္႔် ႏုိင္ငံ တကၠနက္ သုိ႔ ေရာက္၍ မၾကာမီ ညဖက္တြင္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ေပၚႏွင့္ နယ္ေက်းရြာမ်ားမွ မီးေတာက္ မီးလွ်ံမ်ား တစ္လိမ္႔လိမ္႔ တက္လာသည္ကုိ လွမ္းေတြ႔ၿမင္ၾက ရသည္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႔ကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ မရွိသည္႔ေနာက္ပုိင္း ကုလားမ်ား ေထာင္ေသာင္းခ်ီ ၀င္ေရာက္ လာၾကရာ ရခုိင္ အိမ္မ်ားတြင္ ရွိေသာ ဆန္ ဆီ ဆား ပန္းကန္ ခြက္ေယာက္ အိမ္ေထာင္ ပရိေဘာဂ မ်ားပါ မက်န္ စိတ္ တုိင္း က် ယူငင္ၾကၿပီးေနာက္ အိမ္မ်ား ေက်ာင္းမ်ားကုိ မီးရိႈ႔ၾကေလသည္။

ဤ အေရးအခင္းတြင္ နတ္ၿမစ္ ကမ္းေၿခမွ ေက်းရြာမ်ား ၿဖစ္ၾကေသာ ငါးခူရ ၊ ၿခံၿပင္ ၊ရြက္ညိႈးေတာင္၊ သရက္အုပ္၊ စေသာ ေက်းရြာမ်ားသည္ ေလွမ်ားၿဖင္႔ နတ္ၿမစ္ တစ္ဖက္ကမ္း ဘဂၤလားေဒခ်္႔သုိ႔ ထြက္ေၿပးလြတ္ေၿမာက္ၾက ေသာ္လည္း ကမ္းေၿခႏွင္႔ ေ၀းေသာ ရခုိင္၊ ရခုိင္မ်ိဳးႏြယ္စု ၀င္ေက်းရြာမ်ားအားလုံးသည္ ရြာလုံးကၽြတ္ အသတ္ခံခဲ႔ရေလသည္။

အခ်ိဳ႔ ရြာမ်ားမွသူမ်ားသည္ မယူေတာင္တန္းကုိ ၿဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ဘူးသီးေတာင္ ဖက္သုိ႔ ထြက္ေၿပးၾကသည္။
ထုိလူမ်ားသည္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ အ၀င္ လက္၀ဲတက္ ကုလားရြာ မွ ကုလားမ်ား ခုတ္၍ ေသပြဲ ၀င္ခဲ႔ၾကရ သည္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႔ ေတာင္ပုိင္းတြင္ အသက္ရွင္ လြတ္ေၿမာက္ေသာ ေက်းရြာမ်ားမွာ မရွိသေလာက္ နည္းပါးပါ သည္ ။ ရြာလုံးကၽြတ္ လူႀကီး လူလတ္၊ လူငယ္၊ ကေလးမ်ား အားလုံး ရက္ရက္ စက္စက္ ခုတ္သတ္ခံခဲ႔ရ သည္။

ရြာလုံးကၽြတ္ လူႀကီး လူလတ္၊ လူငယ္၊ ကေလးမ်ားအားလုံး ရက္ရက္ စက္စက္ ခုတ္သတ္ခံခဲ႔ရသည္။
အလယ္သံေက်ာ္ ရဲစခန္းကုိ လက္နက္ သိမ္းပုိက္ခံရၿပီး ရဲသားမ်ား အားလုံးႏွင္႔ သူတုိ႔ ဇနီးမယား မိသားစုပါမက်န္၊ ေက်းရြာသားမ်ားအားလုံး လည္း သတ္ၿဖတ္ ခံလုိက္ၾကရသည္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ေတာင္ပုိင္း (တပ္ထုံးၿပင္ ေက်းရြာတြင္ ရြာကုိ ကုလားမ်ား ၀ုိင္းရံထားေသာ အခါ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းသုိ႔ တစ္ရြာသားလုံး လူႀကီး၊ လူလတ္၊ လူငယ္၊ ကေလးအားလုံး ေၿပး၀င္ခုိလံႈၾကသည္ ။ ထုိအခါ ကုလားမ်ားသည္ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းကုိ ဒုတ္ ဒါး လက္နက္မ်ားျဖင္႔ ၀ုိင္းထားၿပီး ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းကုိ မီးရိႈ႔လုိက္သၿဖင္႔ ကေလး လူၾကီး မိန္းမ ဘုန္းၾကီး ကုိရင္ ဖုိးသူေတာ္ အားလုံး ဦးေရ (၅၀၀)ေက်ာ္ အရွင္လတ္လတ္ မီးရိႈ႕ သတ္ၿဖတ္ၿခင္း ခံခဲ႔ရေလသည္။ (အဆုိပါေက်ာင္းေနရာတြင္ အခုထိ ကြင္းျပင္ျဖစ္ေနၿပီး ေျမႀကီးေပၚတြင္ မီးေသြးစ မ်ားကုိ ေတြ႔ျမင္ႏုိင္ေသး သည္။)

တစ္ဖန္ (၁၉၄၂) ခုနွစ္ ဇြန္လတြင္ ဗိုလ္ရန္ေအာင္ ေခါင္းေဆာင္ေသာ ဗမာ႔လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္အဖြဲ႔သည္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႔ကုိ သိမ္းပုိက္ေသာအခါ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္ေတာ ၿမိဳ႔နယ္အတြင္းရွိ ၿဖစ္ပြါးလ်ွက္ရွိေသာ ကုလား ရခုိင္ အဓိကရုဏ္းႏွင္႔ တပ္ေၿပးကုလားမ်ား၏ ဆူပူေသာင္းက်န္းမႈကုိ တည္ၿငိမ္းေအးခ်မ္းေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရန္ ေမာင္ေတာၿမဳိ႕ဳနယ္ကုိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တာ၀န္ယူထားေသာ ဘဂၤလီ ကုလားမ်ား ႏွင္႔   ဆက္သြယ္ ခဲ႔ရပါသည္။

၄င္းတုိ႔၏ ဖိတ္ေခၚခ်က္အရ ဗိုလ္မ်ိဳးညြန္႔ တုိ႔ ေခါင္းေဆာင္ေသာ တပ္စိတ္ တစ္စိပ္ကို ေစလႊတ္၍ ခ်စ္ၾကည္ေရး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ ေစ႔စပ္ကမ္းလွမ္းရန္ ကုလားေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင္႔ ေစလႊတ္လုိက္ေလသည္။

ယင္းေန႔တြင္ ကညင္တန္းေက်းရြာ အူရဒူစာသင္ေက်ာင္း (ယခု အထကေက်ာင္း၀င္း ဗလီေနရာတြင္ ကုလားေခါင္း ေဆာင္းမ်ားက ခ်စ္ၾကည္ေရး ထမင္းပြဲ တစ္ပြဲ တည္ခင္းလုိသည္ဟု ဆုိသျဖင္႔ ထမင္းစား၀ုိင္း ၀င္စဥ္ BIA တပ္ဖြဲ႔တြင္ ပါလာေသာ လက္နက္မ်ားကုိ တစ္ေနရာတြင္ စုပုံထား ေလသည္၊ ထမင္းစားေနစဥ္ပင္  ၾကိဳတင္ စီစဥ္ထားေသာ ကုလားမ်ားက ( BIA ) ဗမာ႔လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ အဖြဲ႔ကုိ ၀ိုင္း၀န္း ခုတ္ၾကသၿဖင္႔ အုပ္ခ်ဳပ္သူ တပ္မေတာ္ အရာရွိ ႏွစ္ဦးႏွင္႔ ေနာက္ပါ အားလုံး ေသဆုံးၾကရေလသည္။

(၁၉၄၂) ခုႏွစ္ ကုလား ရခုိင္ အေရးအခင္းတြင္ (ေမာင္ေတာၿမိဳ႔ ေၿမာက္ပုိင္းတြင္ ယေန႔ထိ လုံး၀ၿပန္လည္ထူေထာင္ၿခင္း မၿပဳႏုိင္ဘဲ ၿပိဳပ်က္ ေပ်ာက္ဆုံးသြားေသာ ရခုိင္၊ ရခုိင္မ်ိဳးႏြယ္စု၀င္ေက်းရြာမ်ား စာရင္း ႏွင္႔ အိမ္ေၿခ စာရင္းမွာ ေအာက္ပါ အတုိင္းၿဖစ္သည္ကုိ ေတြ႔ရွိရပါသည္။

(၁) သစ္ပုတ္ေခ်ာင္းရြာ–(အိမ္ေၿခ ၂၀ )
(၂) ကံၿပင္ရြာ———– (အိမ္ေၿခ ၄၃ )
(၃) ေရဖုန္းၿပင္ရြာ——–(အိမ္ေၿခ ၅၀ )
(၄) ပန္းေတာၿပင္ရြာ—–(အိမ္ေၿခ ၅၀ )
(၅) ေမာင္ဦးရြာ——— (အိမ္ေၿခ ၃၀ )
(၆) ခြဆုံၿပင္ရြာ—–(အိမ္ေၿခ ၄၅ )
(ရ) ၿပင္ၿဖဴရြာ—(အိမ္ေၿခ ၄၅ )
(၈) ဒုိးတန္းရြာ(အိမ္ေၿခ ၂၀၀ )
(၉) သက္ေကၿပင္ရြာ–(အိမ္ေၿခ ၅၀)
(၁၀)၀က္ပုိက္ရြာ(အိမ္ေၿခ ၆၀)
(၁၁) ေက်ာက္ေခ်ာင္းရြာ( အိမ္ေၿခ ၂၅)
(၁၂) ပုဏ္ဏားဆပ္ရြာ(အိမ္ေၿခ ၆၀)
(၁၃) သဲေခ်ာင္းရြာသစ္
(၁၄) ငန္းေခ်ာင္းရြာ(အိမ္ေၿခ ၅၀)
(၁၅) ဒါၾကီးစားရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၀)
(၁၆)ေက်ာက္ၿပင္ဆိပ္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၀ )
(၁၇)ၿပင္ၿဖဴေခ်ာင္းရြာ(အိမ္ေၿခ ၅၀ )
(၁၈) ေရခပ္ေခ်ာင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၅၀)
(၁၉)ငါးစားၾကဴးရြာ(အိမ္ေၿခ ၆၀ )
(၂၀) ေၿပာင္ပစ္ရြာ(အိမ္ေၿခ ၄၀)
(၂၁) ၿပင္ရွည္ရြာ(အမ္ေျခ၃၀ )
(၂၂) ဖရုံေခ်ာင္းရြာ(အိမ္ေၿခ ၃၀ )
(၂၂) ဖရုံေခ်ာင္းရြာ(အိမ္ေၿခ ၃၀ )
(၂၃) ဆင္ေသၿပင္အထက္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၀ )
(၂၄) ဆင္ေသၿပင္ ေအာက္ရြာ (အိမ္ေၿခ၂၀)
(၂၅) သဲၿဖဴေခ်ာင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၀ )
(၂၆)ၿပားသားမဲရြာ (အိမ္ေၿခ ၁၅ )
(၂၇) ေတာင္ဖက္ရြာ(အိမ္ေၿခ စာရင္းမရ)
(၂၈) ေဖါက္က်ီေတာင္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၀ )
(၂၉) အထက္ေဘာ္တူလာရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၂ )
(၃၀)အင္းေခ်ာင္ရြာ(အိမ္ေၿခ ၅၀)
(၃၁)အင္တူလာရြာ(အိမ္ေျခ ၃၀)
(၃၂) အဂၤါဖ ရြာ(အိမ္ေၿခ ၄၀)
(၃၃) ကာလာရြာ (အိမ္ေၿခ ၈၀)
(၃၄)လေဘာ္၀ရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၆ )
(၃၅) ဒုံးေက်ာ္ဖရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၂ )
(၃၆) သက္ေကၿပင္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၇၅ )
(၃၇) ဂ်ိတ္ခ်ိဳင္ (အိမ္ေၿခ ၄၀)
(၃၈)ကုိင္စူးရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၄ )
(၃၉) တပ္ေခ်ာင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၀)
(၄၀) အလယ္ေခ်ာင္း (အိမ္ေၿခ ၈၂)
(၄၁) ေမာင္ေရြဇံရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၀)
(၄၂) သာဒုိးလွရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၀)
(၄၃) တပ္ေခ်ာင္းေခ်ရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၀)
(၄၄) ဆင္ၿပကြင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၀ )
(၄၅) ေရႊဒုိင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၆ )
(၄၆)ေရခ်မ္းေခ်ာင္း (အိမ္ေၿခ ၄၀)
(၄၇) ငါးခ်မ္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၃ )
(၄၈) ရဲေအာင္စံရေဖြရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၀ )
(၄၉)ေၾကာင္နေဖ အထက္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၀)
(၅၀)ေၾကာင္နေဖ ေအာက္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၅ )
(၅၁) ခ်က္စူရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၀ )
(၅၂) အရိုးက်ရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၀ )
(၅၃) ေက်ာ္ထြီးေခ်ာင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၀)
(၅၄) အင္းေခ်ာင္းအထက္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၈)
(၅၅)အင္းေခ်ာင္းေအာက္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၆ )
(၅၆) ေရႊဖီဦးဖရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၅ )
(၅၇)ေထာက္ကလန္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၈၈ )
(၅၈)ေတာင္ၿပိဳလက္၀ဲရြာ (အိမ္ေၿခ ၁၆ )
(၅၉) ေတာင္ၿပိဳလက္ယာရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၈ )
(၆၀)ေဒးတန္းညာ (ရခုိင္ရြာ) (အိမ္ေၿခ ၂၂)
(၆၁) ကြမ္းသီးပင္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၁၂ )
(၆၂) က်မ္းေထာင္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၁၅ )
(၆၃) တန္းေခ်ာင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၁၈ )
(၆၄) စံထြန္းဦးရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၀ )
(၆၅) အေရွ႔ ခေမာင္းဆိပ္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၅ )
(၆၆) အေနာက္ခေမာင္းဆိပ္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၅ )
(၆၇) သူလူေတာင္ အထက္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၅၀ )
(၆၈) သံခုံရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၀ )
(၆၉) မၿဖဴမရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၀)
(၇၀) ကုံးတက္ရြာ (အိမ္ေၿခ စာရင္းမရ )
(၇၁) ခင္ၿပိဳသားရြာ (အိမ္ေၿခ ၆၀)
(၇၂)ေရႊငင္ေခ်ာင္းအထက္ရြာ(အိမ္ေၿခ ၄၀ )
(၇၃) ငရန္႔ေခ်ာင္းရြာ ၅၀ )
(၇၄)သစ္တုံးနားရြာ (အိမ္ေၿခ ၆၀)
(၇၅) ပန္းေရႊေအာင္ဖရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၀ )
(၇၆) ေရႊလွခုိင္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၀)
(၇၇) တမန္းသားရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၀)
(၇၈)ခ်ဒုိးရီရြာ (အိမ္ေၿခ ၁၅ )
(၇၉) သာေအာင္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၀ )
(၈၀)ေလာင္းပတ္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၀)
(၈၁) ၀က္က်ိန္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၁၀၀ )
(၈၂)ၾကက္က်ိန္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၀ )
(၈၃) ကၽြဲသေဘာက္ အထက္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၅ )
(၈၄) ကၽြဲသေဘာက္ ေအာက္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၆၀ )
(၈၅) ေက်ာက္တန္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၅၀ )
(၈၆)စိမ္႔ေတာၿပင္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၀ )
(၈၇) ေဂၚဒူရ အထက္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၅ )
(၈၈) ေဂၚဒူရ ေအာက္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၆၅ )
(၈၉) ကၽြန္းေပါက္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၃၅ )
(၉၀) တရိမ္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၁၅၀ )
(၉၁)တင္သာရရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၅ )
(၉၂)သဲေခ်ာင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၆၅ )
(၉၃) ငွက္ေပ်ာ႔ေခ်ာင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၄၅ )
(၉၄)ငါးစံေဘာ္ရြာ (အိမ္ေၿခ ၈၀ )
(၉၅) လက္ဖြဲက်ရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၀)
(၉၆) ေက်ာက္ေခ်ာင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၅၀ )
(၉၇)ရဲေအာင္ေခ်ာင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၇၀)
(၉၈) ေရေနာက္ငါးသားရြာ (အိမ္ေၿခ ၂၀ )
(၉၉) မီးေက်ာင္းေခ်ာင္းရြာ (အိမ္ေၿခ ၁၅ )


ကုိးဆယ္႔ကုိးရြာ ရွိ ရခုိင္ႏွင္႔ ရခုိင္မ်ိဳးႏြယ္စု၀င္ မ်ားမွာ ဘဂၤလီ ကုလားယုတ္တုိ႔ ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ၿဖတ္ခံခဲ႔ၾကရသည္႔ အျပင္၊ သူတုိ႔ ပုိင္ဆုိင္ခဲ႔ၾကေသာ လယ္ေျမ၊ ဥယ်ာဥ္၊ ၿခံ၊ ႏွင္႔ အိမ္ ကၽြဲႏြား ယာဥ္မ်ားစြာတုိ႔ကုိ ဆုံးရႈံး လက္လႊတ္လုိက္ၾကရေလသည္။ 

ထိုထုိေသာ ေက်းရြာမ်ားမွ သက္ရွိ ဆုိလုိ႔ ၾကက္တစ္ေကာင္ေတာင္ အၿပင္ကုိ ထြက္မရၾကဘဲ ေသပြဲ ၀င္ခဲ႔ၾက ရသည္။

ယင္းအၿပင္ ရြာလုံးကၽြတ္ ဘဂၤလီ ကုလားမ်ား သတ္ၿဖတ္ခံရ၍ အိမ္ေၿခ အလုိက္ စနစ္တစ္က် ေကာက္ခံ ရွာေဖြ မရရွိေသာ ေက်းရြာမ်ားမွာလည္း အလြန္မ်ားၿပားသည္ကုိ ေတြ႔ရပါသည္။

၄င္းေက်းရြာမ်ားမွာ...........................

(၁) ေဘာ္ဒုလာေအာက္ရြာ
(2) ဒုိင္းပုိင္ရြာ
(3) ခုိင္ဦးဖရြာ
(4) သာၾသေအာင္ ရြာသစ္
(5) တပ္ေခ်ာင္းေခ် တီစားရြာ
(6) မိမင္းသာဖရြာ
(7) ေရႊဒုိင္ရြာ
(8) ေတာင္ပုတ္ရြာ
(9) လမုံ႔ကုိင္းရြာ
(10) ေ၀လာေဂါင္းတုံးရြာ
(11) သလူေခ်ာင္းရြာ
(12) ရဲေဘာ္ဦးရြာ
(13)သဲနီရြာ
(14)ေၾကာင္ခုိးရြာ
(15) ငါးရံေခ်ာင္းရြာ
(16)မီးေခ်ာင္းခုတ္ရြာ
(17)သစ္တုံးနားရြာ
(18)မိႈင္းစရီရြာ
(19)ဘဲရုပ္ရြာ
(20)ေက်ာက္ၿပင္လွရြာ
(21)ေမာင္ဆိပ္ရြာ
(22)ဖက္၀န္းေခ်ာင္းရြာ
(23)ဂါရာၿပင္ရြာ
(24)၀က္က်ိန္းေခ်ရြာ
(25)စံကားပင္ရင္းရြာ
(26)ငၿဖဴေခ်ာင္းရြာ
(27)နတ္ေက်ာက္ရြာ
(28)ၿပိဳင္ေခ်ာင္းရြာ
(29)ၾကင္ေဖၚရြာ
(30)ေအာင္လွၿဖဴရြာ
(31)သေဘၤာလွရြာ
(32)မီးတုိက္ရြာ
(33)နံသာေတာင္ရြာ
(33) ကြမ္းေတာင္ရြာ
(34)ေဂၚဒူရသဲေခ်ာင္းရြာ
(35)ဆင္အုိးရြာ
(36) ေက်ာက္ေခ်ာင္းေခ်ရြာ
(38)ဂန္႔ဒရံရြာ
(39) ၿဂစ္ေခ်ာင္းေအာက္ရြာ
(40)သစ္သီးပင္အလယ္ၿပင္ရြာ
(41)ေလာင္းဒုံေစတီၿပင္ရြာ
(42)ဟန္စားမရြာ
(43) ငါးခူရေခ်ာင္း၀ရြာ
(44)က်ာေခါင္းေထာင္ရြာ
(45)ေမာင္လံုးဖရြာ
(46)ၾက က္ရိုးၿပင္ရြာ
(47)ငန္းေခ်ာင္းရြာ
(48)ပြင္႔ၿဖဴေခ်ာင္းရြာၾကီး
(49)ပြင္႔ၿဖဴေခ်ာင္းရြာေခ်
(50)ခ်စ္စံဖရြာ
(51)ေနပူခံရြာသစ္
(52)ေနပူခံ ရြာေဟာင္း
(53)ေမာင္ႏွမသဲေခ်ာင္းရြာ
(54) ေခ်ာင္းေၿမာက္ရြာ
(55)သလူေခ်ာင္းရြာ
(56) ရြာသစ္ေကရြာ
(57)မဂၤလာၾကီးေက်းရြာ
(58)ေက်ာက္ေလွက ားရြာ
(59)စပ္ခ်ကုန္းရြာ
(60)သဲၿဖဴကၽြန္းရြာ
(61)မင္းက်ိဳးေခ်ာင္းရြာ
(62)ရီဖုန္းၿပင္ရြာ
(63)ခြဆုံၿပင္ရြာ
(64)သစ္ပုတ္ေခ်ာင္းရြာ
(65)ကင္းေခ်ာင္းရြာ
(66)အတြင္းကင္းေခ်ာင္းရြာ
(67)ကံၿပင္ရြာ
(68)က်ိးကန္းၿဖဴရြာ
(69) ေမွာ္၀င္ရြာ
(70)ၿဂင္းေခ်ာင္းရြာ
(71)လင္းဘားကုန္းရြာ
(72)ေဇာ္မတက္ရြာ
(73) ငါးခူရ ေတာင္ရြာ
(74)ခ်ီးစားရြာ
(75)အေပါက္၀ရြာ
(76)လာလီရြာ
(77)စိန္ပန္းရြာ
(78)တုံးေခ်ာင္းအထက္ရြာ
(79)တုံးေခ်ာင္းေအာက္ရြာ
(80) ကာဒီရြာ
(81)အုန္းူပင္ရင္းရြာ
(82)ဒိုးတန္းရြာ
(83)ကညင္တန္းရြာ
(84)အလယ္သံေက်ာ္ ရြာေဟာင္း
(85)ၾကန္ေခ်ာင္းရြာ
(86)သဂၤနက္ရြာ
(87) ေက်ာင္းေတာင္ရြာ
(88)တပ္ထုိးၿပင္ရြာ
(89)ၿမင္းလြတ္ေခ်ာင္းရြာ
(90)ၿမီေခ်ာင္းရြာ
(91)ေရွာက္ကုိင္းရြာ
(92)ေက်ာက္ပန္းဒူရြာ
(93)ေဗာဓိကုိင္းရြာ
(94)ေရႊေမာင္ရြာ
(95)အတြင္းၿပင္ရြာ
(96)ၾကံတန္းေခ်ာင္းရြာ
(97) အင္းဒင္ၾကီးရြာ
(98)အင္းဒင္ေခ်ရြာ
(99)သ၀င္ေခ်ာင္းရြာ
(100)ကုိးတန္ေကာက္ရြာေခ်
(101)သ်ိန္ခါလီရြာ
(102)ဒုံးပုိက္ရြာ
(103)ဆင္၀ပ္ရြာ
(104) ေအာင္လွဖ ရြာ
(105) ေဖါက္က်ီေခ်ာင္းရြာ
(106)ေပါက္ေတာၿပင္ရြာ
(107) ကုန္းတန္းရြာ
(108)ပဒင္းရြာ
(109) ေရတြင္းကၽြန္းရြာ
(110)ခ်ရားတန္းရြာ
(111)၀ါးခ်ရြာ
(112)ေညာင္ပင္ၾကီးအထက္ရြာ
(113)ေညာင္ပင္ႀကီးေအာက္ရြာ
(114) ဒါက္ရြာ
(115) လွပုိးေခါင္ရြာ
စုစုေပါင္း ရြာေပါင္း (115) ရြာတုိ႔ၿဖစ္သည္ ။

အိမ္ေၿခစာရင္း အတိအက်မရဘဲ ကုလားမ်ား မီးရႈိဖ်က္ဆီးျခင္းခံရေသာ ရခုိင္ႏွင္႔ ရခုိင္မ်ိဳးႏြယ္စု၀င္ေက်းရြာ  မ်ားၿဖစ္ၾကသည္။

ေမာင္ေတာၿမိ႕နယ္မွ (ယခု ဘဂၤလားေဒခ်္႔ႏုိင္ငံ) ဖက္သုိ႔ ေရာက္သြားသည္႔ ရခုိင္၊ ရခုိင္မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားကုိ အိႏၵိယႏုိင္ငံ ဒုိင္နာခ်္ပူ စစ္ေၿပးဒုကၡသည္ စခန္းတြင္ ထားရွိၿပီး ဂ်ပန္ကုိ တုိက္ထုတ္ၿပီးမွ တုိင္းျပည္ ျပန္လည္ေအးၿငိမ္းသည္ ႔အခါ 1945 ခု ဒုတိယကမၻာစစ္ၾကီး အၿပီးမွသာ တစ္ျဖည္းျဖည္း မိမိတုိ႔ေဒသသုိ႔ ျပန္လည္ ၀င္ေရာက္လာၾကသည္ဟု သိရပါသည္။

ကုလားကုိ ယုံၾက ၊သနားၾက ၊ ကုလားဆုိင္က ၀ယ္စားၾက ၊ ကုလားေရာင္းေသာ ပစၥည္းကုိ ၀ယ္ယူ သုံးစြဲၾကမည္ဆုိလွ်င္္ ထုိ႔ထက္ဆုိးေသာ အၿဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရအုံးမည္ဟု ယုံၾကည္မိပါသည္။

အဘယ္ေၾကာင္႔ဆိုေသာ္ အထက္ပါ (1942 ) အေရးအခင္းတြင္ ရခုိင္ လူမ်ိဳးမ်ားသာ အသတ္ခံရသည္။ 
ရခုိ္ိင္ၿပည္ေပ်ာက္မသြားေသးပါ။ ကုလားမ်ား ၄င္းအခ်ိန္က စီးပါြးေရး အားမေကာင္းေသး ပါ။

 ေနာင္ၿဖစ္လာ မည္႔ အေရးအခင္းရွိလာလွ်င္ ကုလားမ်ားသည္စီးပြါးေရးအားေကာင္း၊ မီဒီယာ အားေကာင္း၊ စည္းရုံးအားေကာင္း၊ ႏုိင္ငံတစ္ကာ အကူအညီအားေကာင္းလာေသာေၾကာင္႔ ျမန္မာ တုိင္းရင္းသားႏွင္႔ ရခုိင္မ်ား မစည္းရုံးေသာ္၄င္း၊ ႏုိင္ငံေတာ္က တိက်ခုိင္လုံေသာ လုံးၿခဳံေသာ အစီအမံမ်ား မခ်မွတ္ႏုိင္ေသာ္၄င္း ရခုိင္ၿပည္ပါ ေပ်ာက္သြားႏုိင္သည္႔ အေျခအေနသုိ႔ ေရာက္သြားႏုိ င္ေၾကာင္း သခၤန္းစာ ယူႏုိင္ေစရန္ ရွာေဖြ တင္ၿပ လုိက္ရပါသည္။

ကိုးကား

၁။ ရခိုင္နဲ႔ ကုလား အထိကရုဏ္းမ်ား
၂။သမိုင္း ထဲက မြတ္ဆလင္မ်ား
၃။ မာရယု ရင္ခြင္

#သိုက္ဖြား

အေနာက္ တံခါးမွဴး